آیا تولید محتوا کافی است؟
از زمان انتشار یادداشت بیل گیتس با عنوان «محتوا پادشاه است» در وبلاگ نوشتههای شخصیاش در مایکروسافت، بیش از بیست سال میگذرد. سخن گفتن از محتوا و اهمیت آن در رشد کسبوکارهای متفاوت در آن روزها، حاکی از افکار پیشرو و نگاه وسیع بیل گیتس بوده است.
ولی امروزه همۀ ما به نقش محتوا و تاثیری که میتواند داشته باشد آگاهیم. همه خوب میدانیم که برای ساخت برند شخصی، راهاندازی کسبوکار آموزشی محتوایی و بازاریابی کسبوکارمان به تولید محتوا محتاجیم. به بیان دیگر بدون محتوا محکوم به شکستیم.
اما آیا تولید محتوا کافی است؟ آیا صرف آشنایی با انواع محتوا، تولید و انتشار آن، میتوان به موفقیت رسید؟ در دنیای رقابتی امروز که هر کسی دستی بر آتش محتوا و _به واسطۀ تکنولوژی_ رسانهای برای انتشار دارد عامل اصلی تمایز و پیشرفت چیست؟
به نظر میرسد قطعهای که پازل محتوا را تکمیل میکند استراتژی و بازاریابی محتوایی است. اگر استراتژی و بازاریابی محتوایی را بهطور ساده مجموعهای از برنامهریزیها و فعالیتها در جهت هرچه اثربخشتر کردن محتوا، جذب مخاطب و تبدیل او به مشتری تعریف کنیم، به موضوع مهم نظم و تداوم در تولید محتوا و داشتن نقشۀ راه میرسیم. عاملی که ما را به تقویم تولید محتوا یا همان تقویم محتوایی میرساند.
تقویم تولید محتوا چیست؟
برنامهریزی، شرط موفقیت در هر کاری است و تولید محتوا نیز از این قاعده مستثنی نیست. تقویم محتوایی برنامهای است مکتوب و زمانبندی شده که موضوع، عنوان، کلمات کلیدی، نوع محتوا، زمان و بستر انتشار و چگونگی ترویج محتوایی که تولید میکنیم را تعیین میکند.
اهمیت تقویم تولید محتوا
هرچقدر در مسیر تولید محتوا، از کار تفننی فاصله گرفته و به کار جدی نزدیک شویم، نیاز بیشتری به داشتنِ تقویم محتوایی احساس میکنیم. تولید محتوا کار دشواری است و مستلزم نظمی پایدار و نگاهی همهجانبه است؛ تقویم محتوایی ابزاری است که به دلایل زیر، ما را در این راه یاری میکند.
مکتوب بودن
شاید اولین و سادهترین دلیل اهمیت تقویم محتوایی مکتوب بودن آن باشد. تاثیر و معجزۀ نوشتن دیگر بر کسی پوشیده نیست. مدتهاست که پای نوشتن از لیست کارها و فهرست اهداف و آرزوها فراتر رفته و به برنامهریزی رسیده است.
نوشتن و از ذهن به روی کاغذ آوردن، شفافیتِ کاری که میخواهیم انجام دهیم را بیشتر میکند، نقاط ضعف و قوت برنامهمان را بهتر نشان میدهد، و در نتیجه منجر به تصمیمگیری راحتتر و صحیحتر میشود.
علاوه بر این، مانع از انجام کارهای تکراری و ازقلمافتادن مسائل کوچک ولی مهم میشود.
جزئیات در کنار کلیات
داشتن یک برنامۀ مدون برای آیندۀ نزدیک و دور (روزانه، هفتگی، ماهانه و حتی سالانه) این امکان را برای ما فراهم میکند که در عین توجه به جزئیات، با اشراف به تمام ابعاد کار، چشماندازی کلی نسبت به آن داشته باشیم. دقت و توجه به این دو بُعد در کنار هم، به داشتنِ یک تقویم محتوایی موثرتر کمک میکند.
ارزیابی
یکی از شروط اساسی رشد و پیشرفت در هر مسیری، ارزیابی پیوستۀ آن است. مکتوببودنِ تقویم محتوا و آگاه بودن نسبت به زیر و بم برنامهای که برای تولید محتوا داریم، ارزیابی آن و اِعمال اصلاحات لازم را ممکن میکند. ارزیابی و تلاش در جهت بهبود تقویم تولید محتوا، رسیدن به هدف را تسهیل و تسریع خواهد کرد.
سئو
کمتر کسی را میتوان یافت که با محتوا سروکار داشته باشد ولی از نقش سئو در پیشبرد اهداف محتوایی غافل باشد. از آنجایی که استراتژی و بازاریابی محتوایی با سئو گره خورده، در طراحی این تقویم باید رعایت نکات مربوط به سئو را در نظر گرفت. یکی از این نکات، موضوع مهم کلمات کلیدی است.
مسئلۀ بعدی که در سئو مطرح است، تولید و انتشار منظم محتوای جدید و بهروزرسانی محتواهای موجود است. تقویم محتوایی به انتشار مطالب جدید نظم داده و با ارائۀ برنامهای برای بهبود مطالب قدیمیتر، ولع تولید محتواهای تازه را کنترل میکند.
تیم تولید محتوا
عدمِ استفاده از تقویم محتوایی، به سردرگمی در تولید محتوا منجر میشود. این سردرگمی و آشفتگی شاید در تولید محتوای فردی قابل کنترل و جبران باشد، ولی در تیمهای تولید محتوا، فلجکننده و متوقفکننده خواهد بود. مدیریت یک تیم تولید محتوا و نظارت بر فعالیت آنها بدونِ تقویم محتوایی ناممکن است. ایدهپردازی، تولید محتوا، همکاری خوب بین اعضا، تلاشهای همسو و رسیدن به بازدهی مطلوب تنها در سایۀ تقویم تولید محتوا امکانپذیر است.
تقویم محتوایی برنامهای است در جهت بهینهسازی انرژی، زمان و محتوا.
طراحی تقویم تولید محتوا
برای طراحی یک تقویم محتوایی کارآمد، باید ابتدا اهداف محتوایی را مشخص کرد و در ادامه به تعیین بخشهای مختلف تقویم (در راستای اهداف تعیین شده) پرداخت. در نهایت نیز میتوان از ابزارهایی چون ورد، اکسل، گوگلشیت و … استفاده کرد.
نمونههای آمادهای نیز در فضای وب موجود است که با اندکی تغییر، قابل استفاده خواهند بود.
یکی از نمونههای خوب تقویم محتوا، کتاب تقویم محتوا از احمد اردیبهشت است. این کتاب نتیجۀ تجربۀ چندین سالۀ نویسندۀ آن در زمینۀ بازاریابی محتوایی، سئو و بهینهسازی سایت، و آشنایی عمیق او با چالشها و مشکلات تولید محتوا در بستر وب و فضای مجازی است.
در ادامه مصاحبهای با احمد اردیبهشت ترتیب داده و به ابعاد مختلف تقویم محتوا پرداختیم:
۱. ایده نوشتن این کتاب و طراحی این تقویم محتوایی چطور در ذهن شما به وجود آمد؟ درباره فرآیند تبدیل این ایده خام به کتابی که اکنون در دست ماست کمی توضیح دهید.
ایدهٔ اولیهٔ تقویم تولید محتوا نیز مانند ایدهٔ بسیاری از ابزارهایی که به دست بشر ساختهشدهاند، از یک «احساس نیاز» شکل گرفت. سالهای نسبتاً زیادی بود که مشغول تولید محتوا برای وبسایتها و مجموعههای مختلف بودم. آن سالها خبری از عنوانِ «تولید محتوا» نبود و به کاری که ما انجام میدادیم «پستنویسی» یا «مطلبنویسی» و یا «نویسندگی» گفته میشد.
رفتهرفته همکاریام با وبسایتهای مختلف بیشتر شد و به همان نسبت حجم کاریام افزایش یافت. درست است که درآمد نسبتاً خوبی داشتم اما گاهی اوقات نمیتوانستم کارها را بهموقع تحویل دهم و این اتفاق نارضایتی کارفرما را در پی داشت. ابتدا تصور میکردم دلیل اینکه نمیتوانم کارها را بهموقع تحویل دهم، حجم بالای کارها و کمبود زمان است. به همین دلیل تصمیم گرفتم تعرفهٔ خدمات تولید محتوا را افزایش دهم تا هم تعداد مشتریانم کمتر شوند، هم میزان درآمدی که داشتم حفظ شود و هم زمان بیشتری برای انجام کارها داشته باشم. احتمالاً میتوانید تصور کنید که چه اتفاقی رخ داد! علیرغم اینکه زمان بسیار بیشتری برای انجام کارها داشتم، همچنان گاهی اوقات نمیتوانستم کارها را بهموقع و با کیفیتِ بالا تحویل دهم. پس از کمی بررسی، متوجه شدم که مشکل جای دیگری است و من ـ بدون آنکه بدانم ـ دچار اهمالکاری بسیار شدیدی هستم.
تصمیم گرفتم دفتری برای کارهای تولید محتوا در نظر بگیرم و با برنامهریزی و زمانبندیِ دقیقی کارها را پیش ببرم. با دفتری که برای این کار در نظر گرفته بودم راحت نبودم و احساس میکردم برای این کار مناسب نیست. نرمافزار وُرد را باز کردم و جدولی که در ذهنم شکل گرفته بود را ترسیم کردم و چند نسخه از روی آن پرینت گرفتم. چند هفتهای جدولها را پُر میکردم و تمام تلاشم این بود به که به برنامهریزیام پایبند باشم. هرچه بیشتر با جدولها کار میکردم، بیشتر متوجه کاستیهای آن میشدم و آن فایل وُرد را مرتب ویرایش میکردم و سطر و ستونهای جدولم را تغییر میدادم.
در مرحلهٔ بعد سعی کردم بخشی به جدولها اضافه کنم تا بتوانم میزان پایبندیام به برنامهریزیهای انجامشده را بسنجم. این بخش خیلی خوب جواب داد و توانستم با استفاده از گیمیفیکیشن، خودم را نسبت به بهبود عملکرد روزانه و هفتگیام متعهد کنم.
آزمونوخطاها ادامه داشت. بخشهای مختلفی به تقویم تولید محتوا اضافه شد و بخشهایی نیز از آن حذف شد تا درنهایت تقویم تولید محتوا به شکلی که امروز مشاهده میکنید درآمد.
۲. علیرغم وجود تقویمهای محتوایی متفاوت در اینترنت، چرا به فکر نوشتن این کتاب افتادید؟ فکر میکنید کتاب شما چه برتری و مزیتی نسبت به سایر تقویمهای محتوایی دارد؟
اجازه دهید ابتدا توجهتان را به متنی که آقای عادل طالبی برای این کتاب نوشتهاند جلب کنم:
«تقویم تولید محتوا یه کتاب Template برای کسانی که نمیتونن به برنامهای که توی اکسل مینویسند پایبند بمونن است. خوبی نسخهٔ فیزیکی اینه که همیشه روی میز جلوی دستوپاست و نمیشه مثل فایل اکسل اونو یه گوشه توی هارد قایمش کرد. مجبوری دستت بگیری و به چیزی که توی اون نوشتی عمل کنی.»
حتماً هنگام مراجعه به کتابفروشیهای مختلف، دفترهای برنامهریزی روزانه را مشاهده کردهاید که با طراحیهای زیبا و جذاب خود توجه بسیاری از مشتریان را جلب میکنند. جا دارد بپرسم آیا اپلیکیشنی برای برنامهریزی روزانه وجود ندارد؟ قطعاً دهها اپلیکیشن با امکانات بسیار عالی برای برنامهریزی روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه وجود دارد که بهسادگی و بهطور کاملاً رایگان میتوان از آنها استفاده کرد. پس چرا بسیاری افراد ترجیح میدهند از دفترهای برنامهریزی روزانه استفاده کنند؟
معمولاً افرادی که کار تولید محتوا انجام میدهند با نوشتن عجین هستند و احتمالاً برنامهریزی روی کاغذ برایشان دلچسبتر از برنامهریزی آنلاین است. البته که نمیتوان بهطورقطع در مورد تمامی محتواگران چنین نظری داشت و بسیاری از افراد برنامهریزی محتواییِ خود را در یک فایل اکسل انجام میدهند. شاید برایتان جالب باشد که بسیاری از مخاطبان کتاب تقویم تولید محتوا به دنبال نسخهٔ pdf این کتاب بودند اما هرگز نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را منتشر نکردیم؛ زیرا این کتاب درواقع یک «دفترِ کار» است و باید دائماً مواردی را در بخشهای مختلف آن یادداشت کرد؛ بنابراین نسخهٔ الکترونیکی این کتاب کاربردی نخواهد داشت.
۳. برخی معتقدند حرکت در چارچوب نظم و پایبندی به آن ممکن است راه خلاقیت و خلق ایدههای نو را ببندد. شما در تقویم محتوایی خود برای ایده یابی و جلوگیری از بروز این مشکل راهکاری اندیشیدهاید؟
کاملاً موافقم. به نظر من تکرار مداوم کارهای ثابت و مشخص، چشمهٔ خلاقیت را کور میکند و از خلق ایدههای نو جلوگیری میکند؛ اما کار تولید محتوا ذاتاً با خلاقیت همراه است. چگونه میتوان بدون خلق ایدههای نو به تولید محتوا پرداخت؟
در کتاب تقویم تولید محتوا، بخشهای «تصمیمات طلایی هفته»، «نکات مثبت و منفی هفته» و «مهمترین هدف هفتهٔ آینده»، بخشهایی هستند که محتواگر را به چالش میکشند تا به فعالیتهای جاری خود «فکر» کند و نسبت به آینده دید روشنتری کسب کند.
درنهایت نباید فراموش کنیم که تقویم تولید محتوا صرفاً ابزاری است برای نظمدهی بیشتر به فعالیتهای محتوایی نه گیر افتادن در دامِ انجام کارهای تکراریِ روزانه.
۴. کتاب تقویم تولید محتوا از دو بخش مهم برنامهریزی و ارزیابی عملکرد تشکیلشده؛ نقش ارزیابی عملکرد را در تداوم راه چگونه میبینید؟
برای اینکه بتوانیم عملکردمان را بهبود دهیم، ابتدا باید تصویری از وضعیت فعلی خود و نقاط ضعف و قوتمان داشته باشیم. بخش ارزیابی عملکرد برای همین کار طراحی شده است. به نظر من تقویم تولید محتوا ـ بدون بخش ارزیابی عملکرد ـ ارزش چندانی ندارد. بخش برنامهریزی صرفاً یک جدول با چند سطر و ستون است که محتواگر میتواند برنامهٔ محتوایی خود را همراه با پارامترهایی مانند موضوع محتوا، کلمات کلیدی، زمان انتشار و… در آن مشخص کند؛ اما بخش ارزیابی عملکرد میتواند محتواگر را درگیر رقابت با خود کند بهطوریکه هرروز سعی در بهبود عملکرد خود داشته باشد تا بتواند جای خالی همهٔ ایموجیها را با لبخند پُر کند.
۵. مهمترین هدف در طراحی و استفاده از تقویم محتوایی، نظم در تولید و انتشار محتوا و تقویت اراده است. شما انگیزه را نیز چاشنی اراده و نظم کردهاید. به نظر شما نقش انگیزه در تداوم استفاده از تقویم تولید محتوا چیست؟
ازنظر من، انگیزه به دو نوعِ بیرونی و درونی تقسیم میشود. انگیزههای بیرونی معمولاً مواردی هستند که از یک احساس نیاز شکل میگیرند. بهعنوانمثال، محتواگران با تولید محتوا میتوانند درآمد خوبی کسب کنند و کسب درآمد با تولید محتوا میتواند یک انگیزهٔ بیرونی برای فرد باشد؛ اما مشکل اینجاست که انگیزههای بیرونی میتوانند خیلی زود تضعیف شده و یا کاملاً از بین بروند. در همین مثالی که مطرح شد، اگر همهٔ انگیزهٔ یک محتواگر، کسب درآمد باشد، بهمحض اینکه شغل جدیدی پیدا کند که درآمدش بیشتر از تولید محتوا باشد، احتمالاً محتواگری را رها کرده و به شغل جدیدش میپردازد.
اما انگیزههای درونی معمولاً بسیار قدرتمند هستند و میتوانند باعث انجام کارهای خارقالعاده در افراد شوند. بهعنوانمثال، کوهنوردی و فتح یک قله، رفتن به باشگاه یا اقدام برای کاهش وزن، ناشی از یک انگیزهٔ درونی هستند. حتماً افرادی را دیدهاید که دارای رکورد کاهش وزن چند ده کیلویی هستند. این افراد معمولاً انگیزهٔ درونی بالایی برای رسیدن به تناسباندام دارند و برای رسیدن به هدفشان از هیچ تلاشی دریغ نمیکنند.
ایجاد انگیزهای که در کتاب تقویم تولید محتوا به دنبال آن بودهایم نیز از جنس انگیزهٔ درونی است؛ زیرا محتواگر را درگیر رقابت با خود میکند تا بتواند هرروز عملکرد روزهای قبلی خود را بهبود دهد. اگر این انگیزه به معنای واقعی کلمه در محتواگر شکل بگیرد، پس از مدتی میتواند به بهترین محتواگر در حوزهٔ کاری خود تبدیل شود؛ زیرا نتیجهٔ رقابت با خود، بهبود مداوم است و نتیجهٔ بهبود مداوم، تبدیلشدن به «بهترین» در هر زمینهای است.
۶. تولیدکنندگان محتوا برای استفاده از تقویم تولید محتوا با چه چالشهایی روبهرو میشوند؟ و چگونه میتوان بهکارگیری تقویم محتوایی را به یک عادت همیشگی تبدیل کرد؟
شاید کمی دور از ذهن به نظر برسد اما در روزها و هفتههای اول استفاده از تقویم تولید محتوا، مهمترین چالش برای محتواگران، نوشتن برنامهٔ محتوایی و درواقع پر کردن تقویم تولید محتوا است؛ درحالیکه شاید اغلب افراد تصور کنند که اجرای برنامهٔ نوشتهشده چالش بزرگتری است.
یکی از اشتباهات رایج در استفاده از تقویم تولید محتوا، برنامهریزی غیرواقعبینانه است. افرادی که دچار کمالگرایی هستند معمولاً بدون در نظر گرفتن شرایط و توان واقعی خود اقدام به برنامهریزی میکنند و طبیعتاً از پس اجرای آن برنمیآیند. نتیجهٔ این فرآیند چیزی نیست جز «شکستهایِ کوچکِ مداوم». در این شرایط، احتمالاً فرد پس از مدت کوتاهی، استفاده از تقویم تولید محتوا را متوقف میکند.
مهمترین گامی که میتوان برداشت تا استفاده از تقویم تولید محتوا به یک عادت همیشگی تبدیل شود، برنامهریزی دقیق، واقعبینانه و قابلاجرا با توجه به شرایط و تواناییهای واقعی خود فرد است. البته موارد دیگری را نیز میتوان بیان کرد که در ایجاد این عادت مؤثر هستند.
بهعنوانمثال بهتر است تقویم تولید محتوا همیشه روی میز کارتان باشد و بلافاصله پس از انجام هرکدام از تسکهای انجامشده، مطابق دستورالعمل استفاده از تقویم تولید محتوا که در ابتدای کتاب توضیح داده شده است، با استفاده از ماژیک هایلایتر، وضعیت «انجامشده» را هایلایت کنید. این کار با ترشح دوپامین در مغز همراه است و میتواند موجب ایجاد هیجان برای انجام تسکهای بعدی شود.
یکی دیگر از اقدامات مؤثر این است که از فرد دیگری بخواهید تا روی برنامهریزی محتوایی شما در تقویم تولید محتوا نظارت کند. آن فرد میتواند مدیرتان باشد یا یکی از دوستان نزدیکتان و یا حتی اعضای خانوادهتان؛ تفاوتی ندارد؛ همینکه بدانید فرد دیگری بهجز خودتان روی برنامهریزی محتواییتان نظارت دارد، تلاش خواهید کرد تا عملکردتان را بهبود دهید و رفتهرفته این کار برای شما به یک عادت دائمی تبدیل خواهد شد.
۷. نقش تقویم تولید محتوا در بالا بردن بازدهی بازاریابی محتوایی چیست؟
بازاریابی محتوایی پروسهای است که تولید محتوا محور اصلی آن است. اینکه یک محتوا با چه موضوعی، چه فرمتی، در چه زمانی و در کدام رسانه منتشر شود و پس از انتشار آن چه اقداماتی صورت پذیرد، مواردی است که در پلن بازاریابی محتوایی مشخص میشود.
تقویم تولید محتوا بهطور کاملاً مؤثری میتواند به این پروسه نظم بخشیده و امکان نظارت بر آن را فراهم کند. مدیر ارشد محتوا یا استراتژیست محتوای یک مجموعه میتواند بهسادگی هر برنامهای که برای بازاریابی محتوایی در نظر دارد را در تقویم تولید محتوا مشخص کرده و از نیروهای تولید محتوا بخواهد تا مطابق با برنامهریزی انجامشده پیش بروند. این روش امکان نظارت بر پروسهٔ بازاریابی محتوایی را برای مدیران فراهم میکند تا بتوانند فقط با نگاه کردن به تقویم تولید محتوا، از کم و کیف پیشرفت کارها آگاه شوند.
*****
استفاده از تقویم تولید محتوا به فعالیت در بستر وب و سایتهای اینترنتی محدود نمیشود. شبکههای اجتماعی که امروزه بیش از پیش به روشن نگه داشتن چراغ کسبوکارهای مختلف کمک میکنند و مکملهای خوب و ضروریای برای سایتها هستند نیز نیازمند تقویم محتوایی هستند.
به این بهانه به سراغ فاطمه ابراهیمی مسئول صفحۀ اینستاگرام مدرسه نویسندگی رفتیم تا از اهمیت و نقش تقویم تولید محتوا برای اینستاگرام _به عنوان یکی از پرطرفدارترین شبکههای اجتماعی در ایران_ صحبت کنیم.
1- شما مسئول صفحۀ اینستاگرام مدرسه نویسندگی هستید، کمی از تقویم تولید محتوای این پیج بگویید.
در سال 99 روزانه سه پست میگذاشتیم؛ صبح، ظهر و شب. هر ستون هم طرفدار خودش را داشت. محتوای پیج مدرسه بیشتر بازنشر محتواهای سایت هستند، به جز ستون نوشتاردرمانی که مختص پیج طراحی و تولید میشود. در سال 1400 هم روزانه یک پست آلبومی منتشر کردیم. ولی کماکان نظم بین ستونها را حفظ کردیم. روزهای جمعه فقط در استوری فعالیت میکنیم؛ مگر اینکه پستی موقت برای ارائۀ خدمات/ محصولاتمان و گرفتن بازخورد از دنبالکنندگان بارگذاری کنیم.
سرعت انتشار پستهایمان را هم با تحلیلی که خود اینستاگرام از بیشترین تعداد بازدید در ساعات روز میدهد تنظیم میکنیم. البته هرازچندگاهی هم برای اینکه مطمئن شویم تحلیل اینستا درست است خودمان هم نظرسنجی میکنیم.
طبق استراتژی شاهین کلانتری از حواشی و مناسبتهای غیرمرتبط با هدف پیج دوری میکنیم. همیشه دوست داشتیم به مخاطب، محتوای مفید، تخصصی و متمرکز ارائه بدهیم و خب خداراشکر تا حالا موفق بودیم.
2- چه مدتی است که مشغول تولید محتوا برای این صفحه هستید؟ مهمترین عامل در اعتمادسازی و جدب مخاطب در اینستاگرام را چه میدانید؟
این پیج فعالیتش را از سال 98 شروع کرد، ولی بنده از بهار 99 مسئولیتش را به عهده گرفتم. عوامل زیادی باعث اعتماد مخاطب به ما شده، نداشتن تبلیغات، تولید محتوای واقعا مفید و تخصصی، وارد بازیهایی مثل کمپینهای تبلیغاتی نشدن و …
3- رعایت چه نکاتی یک تقویم محتوایی اینستاگرامی را کارآمدتر میکند؟
همان نکتههایی که در سوالات بالا ذکر کردم برای این سوال هم قابل تعمیم است. دستهبندی دقیق محتواها، سوار موجهای خبری نشدن و … .
نویسنده: زهرا شجاعی
یک پاسخ