احتمالا برای شما هم پیش آمده است زمانی که تصمیم می‌گیرید مطلبی را بنویسید به محض اینکه قلم در دست گرفته و می‌خواهید صفحه کاغذ را لمس کنید، یا پشت کامپیوتر می‌نشینید و انگشتان دستان خود را روی کیبورد گذاشته و منتظر فرمان مغز هستید تا یکی‌یکی کلیدها و حروف را انتخاب و فشار دهید، مکث می‌کنید و چیزی به ذهن‌تان خطور نمی‌کند و با کلافگی تام، قلم یا صفحه کلید را رها کرده و خود را فارغ از امر نوشتن به کاری دیگر که راحت‌تر و ساده‌تر است مشغول می‌نمایید.
گوشی موبایل خود را برمی‌دارید و یکی‌یکی شبکه‌های اجتماعی را زیرو‌رو می‌کنید و بدون هدف خاصی در آن پرسه می‌زنید.
آنقدر سرگردان از این صفحه به آن صفحه می‌روید تا شاید قلاب‌تان به موضوع جالبی گیر کند و چند دقیقه‌ای وقت گران‌بهای خودتان را آنجا صرف نمایید.
واقعا به این موضوع فکر کرده‌اید و از خود پرسیده‌اید که چنین مواقعی از چه چیزی فرار می‌کنیم؟
مگر خودمان تصمیم نگرفته‌ایم که نویسنده باشیم. مگر برنامه‌ریزی نکرده‌ایم. مگر هدف‌گذاری نداریم؟
پس چرا به وقت نوشتن، دچار دلهره، گیجی، استرس و سردرگمی می‌شویم و با کمبود موضوع و ایده و واژه مواجهه هستیم؟
اینجاست که باید کمی تأمل و درنگ کنیم.
کمی با خود رو راست‌تر باشیم و جواب خود را با صداقت بدهیم.
شاید کوتاهی و قصور از خود من است. همانطور که هر روز و هر وعده به فکر غذای جسم هستم و تا کامل و فراوان آن را تهیه و مصرف ننمایم، آن روز شب نمی‌شود، ذهن هم نیاز به غذا دارد، باید تغذیه شود، غذای روح و ذهن را باید از لابه‌لای کتاب‌های خوب و مفید جستجو نمایم.
چقدر وقت صرف خواندن کتاب می‌نمایم؟ آیا ماهانه هزینه‌ای برای خرید کتاب و یا عضویت در کتابخانه‌ها می‌پردازم؟
بی‌شک اگر بتوانیم به‌طور مرتب و منظم به ذهن خود هم برسیم و آن را سیراب نماییم، دیگر به هنگام نوشتن، با کمبود کلمه و فقر واژگان روبه‌رو نمی‌شویم.
موانعی که باعث عدم تمرکز ما در نوشتن می‌شوند
البته که نوشتن کار ساده و راحتی نیست. سختی‌های خودش را دارد و ممکن است موانعی بر سر راه‌مان باشد که جلوی خوب نوشتن را بگیرند.
یکی از آن موانع، عدم مطالعه به‌موقع و نداشتن اطلاعات کافی درخصوص موضوعی است که می‌خواهیم درباره‌ی آن بنویسیم.
خاطرم هست در یکی از کلاس‌های استاد شاهین کلانتری، قرار شد برای اینکه بتوانیم عادتی را در خود نهادینه کنیم تمرینی انجام دهیم:
کارهایی را که همیشه نتوانسته بودیم انجام دهیم به‌صورت ریزعادت تعریف کرده و آن‌ها را در برنامه روتین روزانه خود بگنجانیم تا در ضمیر ناخودآگاه ما بنشینند و به صورت یک عادت مثبت شکل بگیرند.
من مطالعه روزانه 2 صفحه کتاب را به‌عنوان ریزعادت برای خودم در نظر گرفتم و همان باعث شد که در طول آن دوره بتوانم چندین کتاب را بخوانم. تمرین بسیار سودمندی بود پیشنهاد می‌کنم حتما برای خودتان این تمرین ریزعادت‌ها را انجام دهید.
موانع دیگری که ممکن است پیش رو داشته باشیم شامل بی‌خوابی و خستگی زیاد، انجام چندین کار به‌طور هم‌زمان، کمال‌گرایی، عدم انگیزه کافی، نداشتن الگوی مناسب و سبک خاص برای نوشتن است.
اما مهمترین عامل که مانع از درست نوشتن ما می‌شود، عدم تمرکز کافی است.
همانطور که می‌دانیم انسان‌ها دارای قوه‌ی ذهنی و فکری هستند و از آنجایی که ذهن انسان خیلی بازیگوش است و ممکن است هر جایی سرک بکشد و از مسیر اصلی خود منحرف شود، می‌بایست آن را مدام مشغول نگه داشت.
دقیقا مثل یک کودک بازیگوش که باید همیشه حواسش را به یک چیز معطوف کرد تا دست از بازیگوشی و شیطنت بردارد.
ذهن انسان هم خاصیت حواس‌پرتی دارد و خیلی به‌راحتی نمی‌تواند متمرکز شود و مدام از این طرف به آن طرف بدون هیچ تجزیه و تحلیلی در تلاطم است.
پس تکلیف چیست؟ چه کنیم که ذهن خود را آرام و آن را در مسیری که می‌خواهیم هدایت نماییم و به عبارتی حواسمان را جمع کارمان کنیم؟
راه‌حل مناسب برای اینکه تمرکز بیشتری داشته باشیم
گزینه اول این است که عواملی را که باعث حواس‌پرتی ذهن ما می‌شوند شناسایی کنیم. مثلا سعی کنیم:
- در محیط‌های شلوغ و پر سر و صدا قرار نگیریم.
- گوشه‌ی دنجی برای خود در محیط خانه یا محل کارمان به‌دور از ورود افراد متفرقه و صداهای مزاحم داشته باشیم، فقط خودمان باشیم و قلم و کاغذ یا کامپیوتر، فضایی کاملا ساکت و آرام که بتوانیم تمرکز بیشتری داشته باشیم.
- از رسانه‌ها مثل تلویزیون و کانال‌های ماهواره‌ای دوری کنیم.
- از دنبال کردن اخبار و حوادث بپرهیزیم. چون پیگیری اخبار، به‌خصوص نوع ناخوشایند آن، ذهن ما را مغشوش و آشفته کرده و ممکن است مدت‌ها افکارمان را درگیر نماید.
- از پرسه زدن‌های تکراری و بیهوده در شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام، واتساپ و اینستاگرام بپرهیزیم.
به قول استاد شاهین کلانتری اگر کانال یا پیجی را هم می‌خواهیم دنبال کنیم حساب شده باشد و بدانیم به دنبال چه هستیم و از اتلاف وقت با ارزش خود دراین کانال‌ها جدا اجتناب کنیم.
- ساعاتی در روز را به‌خصوص هنگام مطالعه و نوشتن آفلاین بوده و از موبایل یا تلفن ثابت فاصله داشته باشیم.
- قبل از نوشتن، با انجام دادن مراقبه یا ریلکسیشن، به ذهن خود آرامش داده و آن را برای کاری که می‌خواهیم انجام دهیم، آماده نماییم.
- در جایی آرام بنشینیم و لحظه خوشایند انجامِ کاری را که دوست داریم تصور کنیم. به مدت 10 دقیقه به آن کار خوب اندیشیده و آن را در ذهن خود بپرورانیم. در این صورت ذهن و افکار ما متمرکز شده و آماده نوشتن و خلق ایده‌های جدید و تازه می‌گردد و هدفمند به پیش می‌رود.
خانم ناتالی گلدبرگ در کتاب خود تحت عنوان تا می‌توانی بنویس ترجمه گیتی خوشدل توصیه نموده است:
برای اینکه بتوانید در کمال آرامش و با تمرکز بیشتر به امر نوشتن بپردازید، می‌توانید گوشه دنج یک کافه را برای خودتان در نظر بگیرید و هر روز به آنجا بروید و مدت‌ها برای خودتان بنویسید این کار را به‌صورت یک عادت روتین دربیاورید بعد متوجه می‌شوید که این کار چقدر در روند نوشتن شما که توام با تمرکز بیشتر است تاثیر بسزایی خواهد داشت.
- نوشتن در کتابخانه را امتحان کنید. محیط کاملاً آرام و ساکت آنجا می‌تواند تمرکزتان برای نوشتن را بالا ببرد.
هر چقدر بتوانیم ذهن خود را نظم ببخشیم و سازمان‌بندی کنیم، بر اندیشه و افکار خود مسلط‌تر شده و کم‌تر درگیر احساسات می‌شویم. بدین‌ترتیب می‌توانیم از زوایای مختلفی به زندگی و امور خود نگاه کنیم که بی‌شک در امر نوشتن تاثیر بسزایی خواهد داشت.
گزینه‌ی بعدی نوشتن است. هنگامی که ذهن ما درگیر مشکل یا مسئله‌ای باشد تنها راه عملی و راه‌گشا برای اینکه بتوانیم ذهن خود را به آرامش برسانیم، نوشتن روی کاغذ است.
به‌عبارتی تخلیه ذهنی باعث می‌شود که آن حجم باری که باعث خستگی و استرس ما شده از ذهن بیرون بریزیم و بدین‌ترتیب می‌توانیم با استفاده از همه حواسمان، نسبت به یافتن بهترین راه‌حل‌ها اقدام نماییم.
نیروی تمرکز فکری و یادداشت کردن (نوشتن) افکار و عقاید بر روی کاغذ، تکیه‌گاهی برای شروع به عمل است.
در واقع اقدام به عمل به‌عنوان یک روش مستقیم و عاقلانه باعث موفقیت و رسیدن به هدف می‌شود.
هاری لورین در کتاب خود تحت عنوان “حافظه در روانشناسی” ترجمه مشفق همدانی می گوید:
تمرکز بر فکر باید به‌صورت یک عادت دربیاید.
ذهن باید آنقدر تیز و برنده باشد تا بتواند به سهولت و با سرعت به قلب مسائل رسیده و آن‌ها را بشکافد. بی‌تردید این مهم یک شبه اتفاق نمی‌افتد بلکه مثل هر مهارت دیگری نیاز به تمرین مداوم دارد.
تکنیک تمرکز فکری فراگرفتنی است. هر چه بیشتر بنویسیم، بهتر.
تمرین نوشتن صفحات صبحگاهی که توسط استاد شاهین کلانتری توصیه شده، می‌تواند بسیار مثمرثمر باشد.
برای اینکه یک کار به‌صورت عادت در ما نهادینه شود لازم است آن را طی یک دوره 21 روزه به‌درستی، اصولی و با مداومت روزانه انجام دهیم تا به‌صورت یک عادت مثبت در ناخودآگاه ما ثبت شود و جزو لاینفک امور روزانه ما قرار گیرد.
بدیهی است همانطور که هر گونه فعالیتی مستلزم عمل است، فکر کردن به منظور خلق نمودن هم نیاز به تمرین عملی دارد.
اگر هدف از تفکر، خلق کردن باشد، یقینا نیروی خلاقه فکر روزبه‌روز بیشتر و قوی‌تر خواهد شد.
همانطور که قبلا هم گفته شد، نوشتن باعث آرامش ذهن می‌شود، با تمرین نوشتن افکار خود را در مسیر هدایت‌شده‌ای قرار می‌دهیم و بدین ترتیب تمرکز بیشتری پیدا می‌کنیم و مسلط‌تر بر موضوع و کارمان با یک نظم و ترتیب خاصی پیش می‌رویم تا به نتیجه دلخواه و هدف نهایی که همانا موفقیت است، نائل شویم.
دانیل وبستر می‌گوید:
برای گرفتن حداکثر نتیجه از کار خود، فکرتان را مرتب کنید.
داروین هم معتقد است:
هنگامی به اوج ترقی و تعالی خود خواهیم رسید که این حقیقت را بپذیریم که باید بر افکار خود مسلط باشیم.
در واقع با نظم‌بخشی به ذهن خود به نوعی بر افکار خود مسلط می‌شویم و متمرکزتر عمل می‌نماییم.
ریچارد همبر موسیقی‌دان معروف در پاسخ به این پرسش که «راه موفقیت در کار چیست؟» چنین می‌گوید:
یک کار مداوم هرگاه به‌طور درست و عاقلانه صورت گیرد و توأم با فکر مرتب و منظمی باشد خواهی نخواهی قرین موفقیت خواهد گردید.
نتیجه:
با تمام این توضیحات، لازم است به این نکته خوب توجه نماییم که عادت کردن به تمرکز فکر لازمه‌اش این است: نوشتن در اثنای اندیشیدن.
هنگامی که سعی می‌کنیم مسئله‌ای را حل کنیم، ابتدا باید در ذهن خود نسبت به راه‌حل آن خوب بیاندیشیم و سپس برای حل آن همت گماریم. باید سعی کنیم راه‌حل‌هایی را که به ذهنمان رسیده به رشته تحریر درآوریم. در واقع عمل در همان لحظه‌ای که شروع به نوشتن می‌نماییم آغاز می‌شود و آنقدر زود پیش می‌رود تا به نتیجه دلخواه و راه‌حل بهتر برسیم.
این روشی است که می‌توان برای دنبال کردن عقاید و موضوعات در پیش گرفت. چون با اندیشیدن بدون تمرکز فکری و نوشتن، به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
نویسنده: فریبا نبی‌زاده
5 پاسخ
با موضوعش مجذوبش شدم.دستتون درد نکنه مفید بود اما بنظرم میتونست فشرده تر و در عین حال مفید تر باشه.
مطلبتون بسیار مفید و کاربردی بود فریباجان، موفق باشید.
سپاس از مسئولین مدرسه نویسندگی و استادکلانتری عزیز
ممنون معصومه عزیز
مایه افتخار است که مقاله ام در سایت مدرسه نویسندگی استاد شاهین کلانتری منتشر شده است.
امید که مورد پسند و مفید فایده قرار گیرد.
ممنون