کتاب همه چیز درباره نویسندگی خلاق

«آیا برایتان پیش ‌آمده هنگامی‌که دارید توی فروشگاه گشت می‌زنید به خودتان بگویید وقتش رسیده رمان دیگری پیدا کنید که نشود زمین گذاشت؟ یا شاید هم عاشق خواندنید و اگر بتوانید مانند نویسندگان خلاق و خارق‌العاده‌ای که تحسینشان می‌کنید بنویسید، حیرت می‌کنید.

کتاب همه‌چیز دربارۀ نویسندگی خلاق می‌تواند کمکتان کند. شما می‌توانید سبکی گویا، سلیس و مختص خود را پرورش دهید تا هر وقت کسی نوشته‌ای از شما خواند بتواند بگوید: «کاش نویسندۀ کتاب، دوست صمیمی‌ام بود تا هر وقت دلم می‌خواست می‌توانستم تلفنی با او گپ بزنم».

همان‌طور که از نام این کتاب و توضیحات ابتدایی آن پیداست، با کتابی جامع سروکار داریم که دربارۀ انواع و اقسام موضوعات نویسندگی، راهنمایی‌های عملی و اطلاعاتی مفید در اختیار خواننده قرار می‌دهد.

 

کتاب همه چیز درباره نویسندگی خلاق چه کمکی به خواننده می‌کند؟

کتاب همه‌چیز دربارۀ نویسندگی خلاق، دربردارندۀ اصول و ابزار لازم برای نویسندگی، راهنمایی برای خلق آثار گوناگون و پیشنهاددهنده‌ای است که خواننده را گام‌به‌گام در مسیر یادگیری مهارت نوشتن به شیوه‌ای خلاق، همراهی می‌کند.

در این کتاب با توضیحاتی دربارۀ راه و روش نگارش کتاب‌های مختلف آشنا می‌شویم. از نوشتن کتاب کودک و نوجوان گرفته تا رمان و داستان کوتاه و نمایشنامه و کتاب‌های غیرداستانی.

در هر فصل کتاب، نویسنده تلاش کرده است اطلاعات را به شکل دسته‌بندی‌شده و جامع در اختیار خواننده قرار بدهد به‌طوری‌که بعد از خواندن هر بخش، علاوه بر داده‌های کاربردی، خواننده به محرکی واقعی برای دست به عمل زدن مجهز شود.

این کتاب در تمامی مراحل نویسندگی، از آماده‌سازی شخصی برای نوشتن تا شکل دادن به مدل ذهنی نویسنده و همین‌طور چگونگی نگارش آثار مختلف، توصیه‌های ارزشمندی را ارائه می‌دهد.

 

همچنین برای یادگیری نویسندگی به صورت آنلاین می‌توانید در کارگاه نویسندگی خلاق مدرسه نویسندگی شرکت کنید

 

نحوۀ اثرگذاری کتاب نویسندگی خلاق بر خواننده

در مورد هر یک از موضوعات اشاره‌شده، نحوۀ نگارش درست، ترتیب یادگیری اثربخش، چگونگی عملی کردن ایده‌ها و راه‌هایی برای ایجاد خلاقیت در متن، عنوان‌ شده است.

درواقع با خواندن هر قسمت، خواننده می‌تواند ساختار کلی یک اثر را از نقطۀ آغازین تا انتها تشخیص بدهد و به کمک این زاویهٔ دید جدید، به ابزاری کارآمد برای درست‌نویسی و نوشتن خلاقانه مجهز شود.

در خلال درس‌های ارزنده‌ای که در کتاب وجود دارد خواننده می‌تواند به کمک مصاحبه‌هایی که با نویسندگان مختلف ترتیب داده شده است راهکارهای عملی و ملموس‌تری را از آموخته‌های کتاب مشاهده کند.

خوانندگانی که به دنبال کتابی جامع دربارۀ نویسندگی هستند و تلاش می‌کنند با صرف کمترین هزینه، بیشترین دستاورد را از مطالعه کردن دربارۀ روش‌های درست نوشتن بیاموزند، به‌احتمال‌زیاد رضایت کاملی از خواندن این کتاب کسب کنند.

نویسنده در ابتدای کتاب به موضوع مهمی اشاره می‌کند:

«چیزی که ضمن درگیر شدن و تلاش برای خلاقانه نوشتن حتماً رخ می‌دهد این است که حتی اگر شکست بخورید و هرگز یک کلمه هم چاپ نکنید، مهارت جدیدی می‌آموزید، دانش جدیدی کسب می‌کنید و راه تازه‌ای برای ابراز وجود می‌یابید.»

 

مهم‌ترین موضوعات کتاب همه چیز درباره نویسندگی خلاق

می‌توان این کتاب را مجموعه‌ای از چند کتاب مختلف دید که هر آنچه را لازم است نویسندگان دربارۀ خلق آثار متنوع بدانند در آن گنجانده‌ شده است.

مهم‌ترین موضوعاتی که در این کتاب به آن‌ها پرداخته ‌شده شامل این موارد است:

تدارکات لازم برای نویسندگی و ابزارهای کاربردی برای نوشتن، داستان کوتاه، رمان، کتاب‌های کودکان و نوجوانان، فیلم‌نامه، آثار غیرداستانی، شعر، نمایشنامه‌نویسی، نحوۀ سوژه‌یابی، برنامه‌ریزی برای نوشتن، چگونگی ویرایش نوشته‌ها، ارزیابی و پژوهش و چگونگی غلبه بر خشک‌طبعی.

 

تکنیک‌های راهبردی، نمونه‌های عملی، دلایل علمی، راه‌های مختلف برای خلاق‌نویسی و نحوۀ تفکر همانند نویسندگان برتر دنیا، از مهم‌ترین مضامینی است که خوانندگان در این کتاب می‌توانند با آن‌ها مواجه شوند.

در انتهای کتاب، نمونه آثاری از نویسندگان مختلف در قالب موضوعات اشاره‌شده، آورده شده است تا خواننده بتواند آموزه‌های خود را به‌صورت علنی و یکجا مشاهده کند تا دانسته‌ها امکان عمیق‌تر شدن پیدا کنند.

 

 

نمونه‌ای از محتوای کاربردی کتاب نویسندگی خلاق

در ابتدای هر فصل، نویسنده با توضیحات کوتاهی روح حاکم بر آن بخش را توضیح داده است. در اینجا به مهم‌ترین این مضامین اشاره می‌کنیم:

 

• تدارک برای نوشتن

برای خوب نوشتن به چه چیزهایی نیاز دارید؟ مطمئناً به لوازمی مانند رایانه، قلم و کاغذ؛ اما برای اینکه به بهترین شکل بنویسید به زمان الهام، نگرش مثبت و امید به موفقیت هم احتیاج دارید. طبق تجارب بسیاری از نویسندگان، محیط و تجهیزاتی که با شخصیت و سبک‌ کار نویسنده هماهنگ باشد موجب می‌شود تا احتمالاً وی صفحۀ خالی پیش رویش را نهایتاً با محتوایی قابل‌قبول پر کند. درواقع ممکن است محیط ایدئال به‌طور خودکار قوۀ نگارشتان را به جنب‌وجوش وادارد.

 

• داستان کوتاه

به‌طور خلاصه، داستان کوتاه معمولاً ویژگی‌های زیر را دارد:

تعداد شخصیت‌های آن کم است. گفت‌وگوها و حوادث، داستان را پیش می‌برند. از زاویۀ دید یک نفر بیشتر استفاده نمی‌کنند. ضرباهنگی سریع و شروعی گیرا دارند. میانه‌ای دارند که از این شاخه به آن شاخه نمی‌پرند. پایانی قوی دارند که داستان را کامل می‌کند. طرح داستانی دارد که بینشی تازه به شرایط انسانی ما می‌دهد.

 

• رمان

ازنظر آمبروز بیرس، رمان، داستان کوتاهی است که به آن آب بسته‌اند. به نظر من این وصفی ارزشمند از رمان است زیرا فکر کردن به رمان به این شکل، ترس و شک احتمالی شما را اگر بخواهید رمان بنویسید، برطرف می‌کند. اگر رمان را یکی از اشکال داستان‌گویی بدانید، شاید همین تعریف انگیزه‌ای بشود که به آن نیاز دارید.

 

• فیلم‌نامه

از کجا می‌توان فهمید که فیلم‌نامه قالب درستی برای ارائۀ داستانتان است. یکی از راه‌های آن این است که از خودتان بپرسید آیا از گفت‌وگونویسی لذت می‌برید؟ درست است که باید شخصیت‌ها و پیرنگ جالبی داشته باشید اما گفت‌وگو مهم‌ترین قسمت کارتان است.

 

• اثر غیرداستانی

چون در غیر این صورت خواننده تا آخر مطلبشان را نخواهد خواند.

ازآنجاکه نویسندگان آثار غیرداستانی همچون معلم، مفسر یا گزارشگر هستند، باید دقیق باشند و داستان خود را بر پایۀ حقایق بنا کنند؛ بنابراین تحقیق، اساس این نوع نوشتن است.

 

• ادبیات غیرداستانی

نقد ادبی و خاطره‌نویسی از قالب‌های ادبیات غیرداستانی هستند. این نوع آثار بیشتر نوعی آگاهانه‌نویسی است تا خواننده‌مدار و سطح بالاتری از دغدغۀ نویسندگان را نسبت به ادبیات به نمایش می‌گذارد.

ویلیام زینسر، معلم، نویسنده و ویراستار، می‌گوید خاطره‌نویسی‌های خوب همان ساختاربندی دقیق است. برای بیان خوب داستان زندگی باید این سه عنصر اصلی را ماهرانه و روشن به هم پیوند داد: خلاصه‌نویسی، شرح وضعیت و نمایش.

 

پیشنهاد مطالعه: آموزش نویسندگی در 10 هفته

 

• شعر

اگرچه شعر گونۀ ادبی متنوع و آزادی است، شعرِ نیرومند و پویا، چیزی بیش از دسته‌ای از واژه‌هاست که زیر هم چیده شده باشند. شعر گرامیداشت زبان، حرکت صداها، تصاویر، رنگ، ضرباهنگ و احساسی است برخاسته از تجربه و اندیشه‌ای است که شاعر عمیقاً حس کرده و با صدای خاص شاعر و با کلماتی که با املای خاص خود آن را می‌نویسد بیان می‌شود.

 

• سوژه یابی

سوژه‌ای که شما را برای هماوردی به پشت میز کارتان می‌کشاند و انگشتان شما را برای مسابقه روی صفحه‌کلید کامپیوترتان قرار می‌دهد.

سوژه‌های داستانی همه‌جا هستند، اما شما فقط مجذوب یکی از آن‌ها می‌شوید و این همان سوژه‌ای است که ارزش نوشتن دارد.

برای سوژه‌یابی روش درست یا غلطی وجود ندارد. نویسنده‌های مختلف روش‌های گوناگونی را به کار می‌گیرند. بعضی‌ها بی‌مقدمه و خودانگیخته و بعضی‌ها نظام‌مند و روشمند، سوژه پیدا می‌کنند.

 

• پژوهش

هر نوشته‌ای، چه داستانی و چه غیرداستانی، به تحقیق نیاز دارد. زمان و مکان‌ها، حقایق و آمار، ویژگی‌های شخصیت‌ها، گفت‌وگوها و منابع تاریخی، همه به کنترل و بررسی نیاز دارند تا مطمئن شوید در حد امکان دقیق و معتبر هستند و شما به آن‌ها اعتماد دارید.

کارهای غیرداستانیِ موفق اطلاعات دقیق و قابل‌اعتمادی به دست می‌دهند و با لحنی محکم با خواننده سخن می‌گویند. اگر به موضوعی که می‌خواهید بنویسید تسلط نداشته باشید، برای استفاده از این نوع لحن باید دست به تحقیق و پژوهش بزنید.

 

• ساماندهی

در مرحلۀ ساماندهی مطالب باید:

همۀ مطالبی را که جمع‌آوری کرده‌اید، مرور کنید.

تصمیم بگیرید در چه حوزه‌ای می‌خواهید بنویسید.

تصمیم بگیرید ترتیب مطالب باید چگونه باشد.

فهرستی از نکات مهم و کلیدی اثرتان تهیه کنید.

با مرور یادداشت‌های مربوط به تحقیقتان و هر یادداشت دیگری که ضمن بال‌وپر دادن به سوژه و طراحی کارتان برداشته‌اید، کار را شروع کنید.

 

• ویرایش

بهترین روش برای شروع ویرایش این است که کاری نکنید. می‌بینید که کار خیلی سختی نیست. حتماً در این موقع وقت و نیروی زیادی صرف نوشتن پیش‌نویس اولیه کرده‌اید و این کار را آن‌چنان خوب انجام داده‌اید که لیاقت استفاده از زنگ تفریح را دارید.

خوب تفریح کنید. برای مدتی هر چه مقاله و شعر و نشریه است کنار بگذارید. سعی کنید به خودتان و کارتان خوب استراحت بدهید.

وقتی آماده شدید تا دوباره سراغ کارتان بروید، بهتر است یک‌بار پیش‌نویس خود را از اول تا آخر بخوانید. شاید بخواهید ضمن این کار یادداشت بردارید و بعضی جاها را علامت بگذارید تا روی آن‌ها بعداً کار کنید.

 

• فن بلاغت

نویسنده‌های خلاق فقط به خواننده‌های خود آگاهی و اطلاعات نمی‌دهند، بلکه باید اطلاعات را به شکلی جاندار و همراه با سبک ارائه دهند. نویسنده‌ها برای نوشتن به شیوه‌ای نو و گیرا از فنون بلاغت یا صنایع ادبی استفاده می‌کنند.

یکی از راه‌های ارائۀ تصاویر جاندار با واژگان، استفاده از صفت‌ها و دیگر صنایع ادبی مؤثر است تا به خواننده‌ها کمک کند پیام را در ذهن خود مجسم کنند.

 

• غلبه بر خشک‌طبعی

هرگاه در نوشتن گیر کردید سعی کنید مشخص کنید واقعاً چه چیزی باعث خشک‌طبعی شما شده است. ممکن است این حالت دلایل احساسی، ادبی یا جسمانی داشته باشد. به‌محض اینکه علت آن را تشخیص دادید می‌توانید بفهمید چگونه بر آن غلبه کنید.

بی‌حالی نیز مثل همۀ چیزهایی که حواس شما را پرت می‌کند، ممکن است باعث شود طبعتان خشک شود. نداشتن تمرکز هم علت مهم دیگری است که باید آن را در کارتان پیدا کنید.

ممکن است سوژه به‌راحتی به ذهنتان رسیده باشد و چون با موضوع آشنایی کامل دارید، وقت زیادی صرف تحقیق نمی‌کنید؛ اما حالا می‌بینید انگار سوژه آن‌قدرها هم عالی نبوده است و خشک‌طبعی به سراغتان می‌آید.

برای جلوگیری از خشک‌طبعی در وسط نوشتن چیزی که دارد خوب پیش می‌رود دست از نوشتن بکشید. وقتی بعداً دوباره سراغ نوشته می‌آیید تا بنویسید، می‌توانید آن قسمت را ادامه دهید و با همان سرعت پیش بروید.

 

ما در مدرسه نویسندگی کلاس نویسندگی حضوری در تهران هم داریم، که اگر از علاقه مندان یادگیری نویسندگی هستید، پیشنهاد می‌کنیم که در آن کلاس نویسندگی حضوری شرکت کنید.

 

مشخصات کلی کتاب همه چیز درباره نویسندگی خلاق

نویسندگان کتاب حاضر، کرول وایتلی و جارلی شولمن هستند که با بهره‌گیری از هنر نویسندگی و آمیختن آن با دانش و تخصص‌های مختلف، توانسته‌اند اثری ماندگار برای نویسندگان خلق کنند.

کتاب حاضر در 21 فصل کاربردی و جامع در 680 صفحه به چاپ رسیده است.

مترجم توانمند، آقای مهدی غبرایی این کتاب را ترجمه کرده‌اند انتشارات سورهٔ مهر کتاب را به چاپ رسانده است.

 

در پایان به شما پیشنهاد می دهیم که مطلب آموزش نویسندگی خلاق، که یکی از مطالب رایگان شده مدرسه نویسندگی می‌باشد، برای افزایش دانش خود در زمینه نویسندگی است، را مطالعه نمایید.

 

نویسنده: ناهید عبدی