آرایه استعاره چیست

[ ساده‌ترین ] تعریف آرایه استعاره در ادبیات فارسی | با مثال

← استعاره چیست

در این مقاله به بررسی آرایه ادبی استعاره پرداختیم، اما از آنجا که اغلب آرایه‌ها شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و در برخی مواقع تشخیص آنها مشکل می‌باشد. لازم است که برای یادگیری بهتر و درک صحیح آموزش، مقالات پیش نیاز معرفی شده را هم، مطالعه نمایید. 

↵مقاله پیش نیاز: تشبیه چیست

 

آنچه در این مقاله به آن پرداختیم:

 

تعریف استعاره در ادبیات

استعاره یکی از آرایه‌های پرکاربرد و جذاب ادبیات فارسی است که در اشعار و متون فارسی به وفور به کار می‌رود.

در اصل استعاره کلمه‌ای عربی و در لغت به معنی قرض گرفتن و عاریت گرفتن است.

در ادبیات استعاره را وقتی به کار می‌برند که یک کلمه، به دلیل شباهتش به کلمه ای دیگر، به جای آن به کار رفته باشد. 

استعاره معمولا در معنای واقعی آن به کار نمی‌رود و معنای غیرواقعی و مجازی دارد. به دلیل وجود شباهت بین دو کلمه، استعاره را نوعی تشبیه که خلاصه‌شده می‌دانند. چرا که از ارکان تشبیه فقط یکی را دارد یعنی در جمله یا مشبه داریم یا مشبه به. 

همین خلاصه‌شدن باعث شده که استعاره از تشبیه زیباتر و دل‌انگیزتر باشد.

 

نکته:

وجود رابطه شباهت یا همان تشبیه، در استعاره بسیار مهم است، چرا که عامل تشخیص استعاره از آرایه های ادبی دیگر می‌باشد.

 

به این مثال دقت کنید:

گلم از در وارد شد.

این جمله یعنی «دوستم که شبیه گل است از در وارد شد.» 

طبق اجزاء تشبیه دوست که مشبه است در اینجا حذف شده و گل مشبه به یعنی همان استعاره است.

مشبه حذف شده: دوست

مشبه به: گل

استعاره: گل از دوست

 

بتی دارم که گِرد گل  ز سنبل سایه بان دارد.

این جمله یعنی معشوقی دارم که مثل بت است و اطراف صورتش را که مثل گل است موهای مثل سنبلش مانند سایه‌بان در برگرفته است.

طبق اجزاء تشبیه معشوق به بت – صورت به گل – مو به سنبل تشبیه شده است.

در این جمله مشبه ها همه حذف شده‌اند و ما فقط مشبه به داریم.

مشبه های حذف شده: معشوق – صورت – سنبل 

مشبه به ها: بت – گل – سنبل

استعاره ها: بت استعاره از معشوق – گل استعاره از صورت – سنبل استعاره از مو 

 

نکته:

همیشه برای واضح بودن استعاره یک قرینه و نشانه‌ای در جمله وجود دارد، که باید آن را بشناسید.

 

ارکان استعاره چیست

استعاره دارای سه رکن اصلی می‌باشد:

  • مستعار منه: همان مشبه به است. معنای اولیه و ظاهری که منظور نویسنده نمی‌باشد.
  • مستعار له: همان مشبه که حذف شده است. معنای باطنی و مورد نظر شاعر.
  • جامع: همان وجه شبه است. علت وجود شباهت بین دو کلمه. 
  • مستعار: لفظی که در آن استعاره شده است.

 

نکته:

لازم است توضیح دهیم که در ادبیات فارسی رایج شده که به جای به‌کاربردن اسامی ارکان استعاره معمولا از همان اجزاء تشبیه استفاده می‌کنند.

مثلا به جای مستعار منه، مشبه به

و

به جای مستعار له، مشبه

را به کار می‌برند. 

به همین دلیل در این مقاله ما نیز در توضیح مثال‌ها، برای نشان دادن اجزاء استعاره از مشبه و مشبه به استفاده کردیم.

 

روی جانان طلبی، آینه را قابل ساز

ورنه، هرگز گل و نسرین ندمد زآهن و روی

استعاره: آینه از دل

مستعار منه: آینه همان مشبه به می‌شود

مستعار: دل همان مشبه می‌شود

جامع: نشان دادن چهره، دلیل شباهت آینه و دل است

منظور اینکه دل زمانی می‌تواند مثل آینه چهره انسان‌های خوب را نشان دهد که صاف و پاکیزه باشد.

 

انواع استعاره

استعاره بر اساس اینکه در جمله مشبه وجود دشته باشد یا مشبه به، دو نوع می‌باشد:

    • استعاره مصرّحه 
    • استعاره مکنیه 

 

استعاره  مصرحه

وقتی در جمله، مشبه حذف شود و تنها مشبه به باقی بماند، استعاره مصرحه تشکیل می‌شود. مصرحه در لغت به معنی آشکارا است و به دلیل واضح بودن تشبیه آن را مصرح می‌نامند.

در این نوع استعاره کلمه در معنای حقیقی خود به کار نمی‌رود و همیشه یک قرینه‌ای وجود دارد که ذهن مخاطب را از معنای حقیقی آن دور می‌کند. 

 

ای گل خوش‌نسیم من بلبل خویش را مسوز

کز سر صدق می‌کند شب همه‌شب دعای تو

یعنی ای معشوق من که مثل گل خوش‌نسیم هستی، من عاشق که مثل بلبل هستم را نسوزان. 

مشبه به: گل خوش نسیم – بلبل

مشبه حذف شده: معشوق – عاشق

استعاره: گل خوش‌نسیم که استعاره از معشوق است

در اینجا به جای به کار بردن کلمه معشوق از گل استفاده شده و در اینجا گل هم معنای حقیقی خودش را ندارد.

بلبل استعاره از عاشق دارد. که آن هم از معنای حقیقی خود که حیوان است دور شده و به جای انسان یعنی عاشق استفاده شده است.

 

نکته: 

مشبه به در استعاره مصرحه حسی است. یعنی بر اساس ویژگی‌هایی که با حواس پنجگانه قابل درک است به مشبه تشبیه شده است.

 

هزاران نرگس از چرخ جهانگرد

فروشد تا برآمد یک گل زرد

یعنی از آسمان هزاران نرگس که مثل ستاره‌ها هستند می‌روند و به جای آن گل زرد که مثل خورشید است در می‌آید.

مشبه به: نرگس – گل زرد

مشبه حذف شده: ستاره – خورشید

استعاره: نرگس از ستاره‌ها و گل زرد از خورشید است 

 

رابطه بین استعاره و مجاز 

مجاز وقتی است که کلمه‌ای به معنای واقعی خود نباشد و معنای غیرحقیقی بدهد.  

در استعاره نیز واژه در معنای واقعی خود به کار نمی‌رود؛ به این جهت می‌گویند استعاره‌های مصرحه مجاز هم هستند.

 

مثلا ایران برنده مدال طلا شد.

ایران در معنای واقعی خودش به کار نرفته و منظور از ایران تیم ایران است. 

مجاز: ایران می‌شود که از تیم گرفته شده است.

 ↵ مقاله پیشنهادی: مجاز چیست

اما همه مجازها استعاره نیستند. چون در برخی جملات مجاز همراه با تشبیه نیست پس دیگر استعاره نمی‌شود. زمانی که مجاز همراه با تشبیه باشد آن مجاز استعاره می‌شود. 

 

انواع استعاره مصرحه

  • استعاره مصرحه مجرده  
  • استعاره مصرحه مرشحه
  • استعاره مصرحه مطلقه

 

استعاره مصرحه مجرده

در این نوع استعاره، مشبه به، همراه با ویژگی‌های مشبه می‌آید. خیلی اغراق نداریم به همین دلیل آن را مجرده می‌نامند. و بیشتر هم در یک بیت به کار می‌رود. 

 

نرگس مست نوازش‌کن مردم دارش

خون عاشق به قدح گر بخورد نوشش باد

● در اینجا ویژگی‌های مشبه که مستی و نوازش کردن است همراه با مشبه به، یعنی نرگس که استعاره از چشم معشوق است آمده است. اغراق زیادی نشده و به نوعی استعاره ملموس و مشخص است.

● مشبه به: نرگس 

● مشبه حذف شده: چشم معشوق

● استعاره مجرده: نرگس استعاره از چشم معشوق است

 

استعاره مصرحه مرشحه

یک نوع استعاره کمیاب است که کمتر استفاده می‌شود و در آن مشبه به همراه با ویژگی‌های خود مشبه به می‌آید.

 

از لعل تو گر یابم انگشتری زنهار

صد ملک سلیمانم در زیر نگین باشد

● لعل استعاره از لب سرخ یار دارد که حذف شده و انگشتری و نگین از ویژگی‌های لعل هستند. 

● مشبه به: لعل 

● مشبه حذف شده: لب سرخ یار

● ویژگی خود مشبه به: انگشتری و نگین از ویژگی‌های لعل هستند. که همراه با مشبه آمده است.

 

استعاره مصرحه مطلقه

استعاره مصرحه مطلقه، یکی از استعاره‌های پرکاربرد است که مشبه به یا به تنهایی می‌آید یا همراه با ویژگی‌های خود مشبه به و مشبه می‌آید.

علت آنکه می‌گویند مطلقه یعنی آزاد شده چون این استعاره در خودش، هم استعاره مجرده و هم استعاره مرشحه دارد که یکدیگر را خنثی می‌کنند و استعاره آزاد می‌شود.

 

شکوفه بر سر شاخ است چو رخساره جانان  

   بنفشه بر لب جوی است چو جرّاره دلبر

● مشبه به: جرّاره یعنی عقرب 

● مشبه حذف شده: موی دلبر است

● استعاره: جراره است که استعاره از مو دارد

● در این مثال مشبه به تنهایی آمده چون هیچ کدام از ویژگی‌های دلبر ذکر نشده است.

 

گفتا که مرو به غربت و میبارید

از نرگس تر به لاله بر مروارید

● مشبه به: نرگس تر استعاره از چشم معشوق و مشبه به است. 

● ویژگی مشبه به: لاله استعاره از چهره معشوق دارد. 

● استعاره: مروارید استعاره از اشک‌های معشوق و مشبه به 

● در این مثال مشبه به همراه با ویژگی خودش یعنی مشبه به آمده است.

 

استعاره مکنیه

مکنیه در لغت به معنی کُنیه (لقب) داده شده است. در این استعاره مشبه به حذف می‌شود و مشبه همراه با ویژگی‌های مشبه به می‌آید. مشبه به حذف شده حتما یک نشانه از خودش باقی می‌گذارد.

تشبیه در این نوع استعاره برای ما آشکار نیست و کمی پیچیده‌تر از استعاره مصرحه می‌باشد. ولی همین پیچیدگی باعث زیباتر شدن و خیال انگیزتر بودن استعاره مکنیه شده است. این نوع استعاره به جمله حالت کنایی می‌دهد.

 

نکته:

استعاره وقتی به صورت جمله می‌آید، استعاره مکنیه دیگر یک کلمه نیست بلکه می‌گوییم این جمله استعاره مکنیه است. 

 

جاده نفس‌نفس می‌زند.

● یعنی جاده به انسان تشبیه شده که نفس‌‌نفس می‌زند.

● مشبه: جاده است 

● مشبه به حذف شده: انسان 

● ویژگی مشبه به: نفس نفس زدن که از ویژگی‌های مشبه به حذف شده است.

● استعاره مکنیه: کل جمله بصورت کامل نامیده می‌شود.

 

استعاره مکنیه و تشخیص 

تشخیص یعنی نسبت دادن خصوصیات انسان یا جاندار به غیر انسان و اشیاء.

اگر در استعاره مکنیه مشبه به حذف شده انسان باشد، آرایه تشخیص یا جان بخشی درست می شود. 

99 درصد استعاره‌های مکنیه تشخیص هستند. به نوعی هر تشخیصی نوعی استعاره مکنیه است. اما هر استعاره مکنیه‌ای، تشخیص نیست.

 

این قلم با من سخن می‌گوید.

● سخن گفتن به قلم که شی است نسبت داده شده که رفتاری انسانی است.

 

کس چو حافظ نگشاد از رخ اندیشه نقاب   

  تا سر زلفِ سخن را به قلم شانه زدند

● مشبه ها: رخ اندیشه – زلف سخن

● مشبه به حذف شده: انسان

● استعاره مکنیه تشخیص: اندیشه به انسانی تشبیه شده که رخ دارد. سخن به انسانی تشبیه شده که زلف دارد.

 

اضافه استعاری                       

نوعی استعاره مکنیه که لوازم یا ویژگی‌های مشبه به در جمله به مشبه اضافه شده است.

 

سرنشتر عشق بر رگ روح زدند

یک قطره از آن چکید و نامش دل شد

● اضافه استعاری: رگ روح

● روح به بدنی تشبیه شده که رگ دارد و رگ را که یکی از ویژگی‌های «مشبه به» است به «روح» اضافه کرده‌است.

به نوعی وقتی استعاره به ‌صورت مضاف و مضاف‌الیه نوشته شود به آن اضافۀ استعاری می‌گویند.

نکته:

در استعاره مکنیه اگر مشبه به که حذف شده انسان نباشد، فقط آن را استعاره مکنیه می‌نامند. 

 

در بیابان عشق باریده بود.

● یعنی عشق مثل باران باریده بود. وجود فعل باریدن در جمله نشان می‌دهد که عشق مثل باران باریده است.

● مشبه: عشق

● مشبه به حذف شده: باران است که انسان نیست دیگر در اینجا تشخیص نداریم. تنها آن را استعاره مکنیه می‌نامیم.

 

نکته:

برای نشان دادن استعاره مکنیه کل جمله را در نظر می‌گیرند.

 

استعاره مکنیه و منادا

منادا یعنی کسی که مورد خطاب قرار می‌گیرد و ندا حرف نشانه‌ای که برای خطاب دادن استفاده می‌شود. اگر منادا انسان نباشد، استعاره مکنیه و تشخیص است.

 

ای کوه! نیم ز گفته خرسند

● منادا کوه است بعد از حرف ندا آمده خطاب قرار گرفته در حالیکه جاندار نیست

 

نکته:

اما اگر منادا انسان نبود، ولی منظور شاعر همان انسان باشد، استعاره مصرحه می‌شود.

 

یاد از این مرغ گرفتار کنید ای مرغان

● منادا حیوان است ولی به عنوان انسان مورد خطاب قرار گرفته.

↵ مقاله پیش نیاز: تشخیص چیست

 

استعاره مرده

برخی استعاره‌ها در زندگی روزمره یا در نوشته‌ها آن‌قدر تکرار شده‌اند که دیگر جذابیت خودشان را از دست داده و به صورت اصطلاحات رایج درآمده‌اند.

مثلا با دیدن کلمه سرو همه به یاد قد و بالایی بلند می‌افتیم.

یا با شنیدن کلمه کمان، ابرو به نظر می‌آید.

 

نحوه شناسایی آرایه استعاره

اولین و مهم‌ترین گام برای مهارت در شناسایی استعاره خواندن زیاد اشعار و متون فارسی است. با تمرین زیاد می‌توانید مفهوم استعاره را به درستی یاد بگیرید و تشخیص دهید. 

ضمن اینکه می‌توانید برای شناخت استعاره از تکنیک‌های زیر استفاده کنید.

 

چند تکنیک شناسایی استعاره:

  • 1 〉 اسم‌ها را در آن بیت یا سطر پیدا کنید.
  • 2 〉 آیا اسم‌ها در معنای واقعی خود بکار رفته‌اند یا معنای دیگری دارند؟
  • 3 〉 اگر آن اسم در معنای واقعی خود به کار نرفته، چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
  • 4 〉 اگر رابطه بین اسم و معنایی که پیدا کرده‌اید رابطه شباهت بود شما استعاره دارید.
  • 5 〉 به ترکیبات اضافی «مضاف و مضاف‌الیه» توجه بیشتری بکنید. تعداد زیادی از ترکیبات اضافی، اضافه استعاری هستند.

 

شمس و قمرم آمد، سمع و بصرم آمد

وان سیم برَم آمد، وان کانِ زرم آمد

● اسامی به معنای واقعی به کار نرفته‌اند، بلکه همه به معنی یار و دلبر هستند.

 

درِ آفاق گشاده است ولیکن بسته است

از سرِ زلف تو در پایِ دل ما زنجیر

● هر سه ترکیب اضافه استعاره هستند. 

نکته:

استعاره گاها با تشبیه و مجاز اشتباه گرفته می‌شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم مقالات پیش نیاز مطالعه شوند.

↵ مقاله پیش نیاز: شباهت‌ها و تفاوت‌های انواع آرایه ادبی با یکدیگر

اهمیت استعاره در ادبیات چیست

استعاره تاثیراتی عمیق در شعر و متن می‌گذارد. زمانیکه استفاده از تشبیه‌هات خیلی عامیانه شدند با آمدن استعاره تفاوت زیادی در نوشته‌ها ایجاد گردید. اهمیت استعاره در شعر آنقدر زیاد است که شعر را کلامی بر پایۀ استعاره می‌دانند. به همین دلیل کمتر شاعری را می‌بینیم که در سرودن شعر از استعاره بهره نگرفته باشد.

از تاثیرات استعاره در شعر و کلام می‌توان به مهم‌ترین آنها اشاره کرد:

 

1- استعاره شعر و متن را زیباتر می‌کند

اغلب شاعران و نویسندگان از استعاره که از عناصر اصلی خیال است برای ایجاد تصویرهای زیبا بهره می‌گیرند. استعاره قدرت تصویرسازی نویسنده را بالا می‌برد.

 

2- استعاره عواطف مخاطب را برمی‌انگیزاند

در بالا اشاره کردیم که استعاره به خاطر خلاصه شدن از تشبیه خشک و خالی بالاتر است، انسان را به فکر وا می‌دارد، عواطفش را درگیر می‌کند و به واسطه زیبایی‌ای که استعاره به جمله می‌دهد لذتی وافر در خواننده ایجاد می‌گردد.

 

3- استعاره کمک به عمق‌بخشی کلام می‌کند

گاهی اوقات نویسنده برای توصیف مطلبی با کلمات ساده نمی‌تواند منظور واقعی خود را منتقل کند. برای درک بهتر و عمیق موضوع توسط خواننده، از استعاره استفاده می‌کند. 

فرض کنید شما می‌خواهید بزرگی مقدار لذتی را که از یک چیز برده‌اید برای دوست‌تان شرح دهید و با یک توضیح ساده نمی‌توانید آن را به خوبی توضیح دهید، اینجا استعاره به کمک شما می‌آید.

 

از نظر بزرگان ادب استعاره چیست

از آنجا که استعاره از مهم‌ترین آرایه‌های ادبی به حساب می‌آید نظرات مختلفی درباره اهمیت و جایگاه آن در شعر و کلام بیان شده است که می توان از تعریف ارسطو بعنوان قدیمی‌ترین نظریه نام برد:

استعاره دو پديده را با يكديگر مقايسه می‌کند كه يكی از آن‌ها به وسیله كلمه يا عبارتی كه در معنای صريح به‌ کار رفته است بيان می‌شود و ديگری از طريق كلمه يا عبارتی كه به‌صورت استعاری به كار رفته است.

ارسطو

 

شمیسا از چهره‌های ماندگار ادب فارسی در باب اهمیت استعاره می‌گوید:

استعاره بزرگ‌‌ترین کشف هنرمند و عالی‌ترین امکانات در حیطۀ زبان هنری است، ما با استعاره عالم محدود حقیقت و دایرۀ بستۀ واژگانی را فرومی‌ریزیم و سوار بر رکاب توسع با هر استعاره‌ای به طول و عرض جهان می‌افزاییم.

سیروس شمیسا

 

شفیعی کدکنی نیز استعاره را اینگونه می‌نامد:

زبان استعاره می‌تواند عواطف و احساسات قلبی شاعر را که زبان معمولی توان بیان آن را ندارد، با زبانی لطیف و نرم و به دور از منطق معمولی سخن بیان کند.

محمدرضا شفیعی کدکنی

 

تمریناتی برای شناسایی استعاره در شعر

چند تمرین برای یادگیری بهتر مطلب قرار داده‌ایم ابتدا استعاره را در ابیات زیر شناسایی کنید و سپس پاسخ‌های خود را با جواب‌های ارائه شده در پایین مطابقت دهید.

 

1- هر کجا نقاش نقش قامت و لعلش کشید

    جلوه‌ی طوبی نگر، سرچشمه‌ی کوثر ببین

 

2- به خنده از لب خود پر شکر کنی دامن

    مرا چو چشم در اندازد از گریبان دُر

 

3- به چون تو محتشمی بی‌بها سخن ندهم

     بده ز لعل شکر بار قند و بستان دُر

 

4- یک سر به پای همت از این دامگاه دیو

    چون مرغ برپرید و مقر بر قمی کنید

 

5- به خنده‌ای که بت بادام چشم، شیرین لب

     شکر بریزد از آن پسته‌ی دهان که تو راست

 

6- چون بگویی بفشانی گهر از حقه‌ی لعل

     چون بخندی بنمایی شکر از مروارید

 

7- من آنم که در پای خوکان نریزم

     مر این قیمتی در لفظ دری را

 

8- درون دلت شهر بند است راز

     نگر تا نبیند در شهر باز

 

9- از آن مرد دانا دهان دوخته‌ست

    که بیند که شمع از زبان سوخته‌ست

 

10- زعشق آفاق را پر دود دیدم

       خرد را دیده خواب‌آلود دیدم

 

پاسخ تمرین شناسایی استعاره در شعر

1- لعل: استعاره از لب – طوبی: استعاره از قامت – کوثر: استعاره از لب و دهان

 

2- دُر: استعاره از اشک

 

3- لعل: استعاره از لب – قند: استعاره از دهان – دُر: استعاره از سخن پر محبت

 

4- پای همت: اضافه ی استعاری – دامگاه دیو: استعاره از دنیا

 

5- بت: استعاره از معشوق – شکر: استعاره از خنده‌ی دلنشین

 

6- گهر: استعاره از سخن دلنشین – حقّه لعل: استعاره از دهان – شکر: استعاره از لب یا خندهی معشوق – مروارید: استعاره از دندان

 

7- خوکان: استعاره از ثروتمندان فاسد

 

8- در شهر: استعاره از دهان

 

9- زبان: استعاره از فتیله‌ی شمع

 

10- از عشق دنیا پر دود شده (خصوصیت آتش به عشق نسبت داده شده و این استعاره است) – دیده خرد: استعاره

 

در پایان 

از آنجا که آرایه‌های ادبی جزو دروس آموزشی دوره‌های متوسطه و کنکور می‌باشند و از موضوعات مهم برای ادب‌دوستان و نویسندگان، پیشنهاد می‌کنیم مقالات زیر را مطالعه کنید:

34 پاسخ

  1. بسیار بسیار ممنون و سپاسگزارم 🙏🏻 خیلی جزوه کامل ، بی نقص و عالی بود🤗❤️

    از ریشه همه چیز را در خود داشت
    واقعا واقعا از شما ممنونم سپاس🙏🏻💕🌹

    🌺 Aylin 🌺

  2. به قول شاعر
    کم گوی وگزیده گوی چون
    درتا زندک تو جهان شود پر

    ممنونم بسیاراستفاده کردم. مختصر ومفید بود

  3. سلام .متن هاتون خیلی روان و خوب است
    لطفا جواب تمرین ها رو هم بگذارید
    و آرایه های بیشتری رو هم بگذارید
    ممنون

  4. سلام
    من جواب این تمرین ها رو مینویسم
    ممنون میشم درستی یا نادرستی اش رو بزارید
    ممنون از سایت خوبتون

    زندگی بال و پری دارد با وسعت مرگ

    پرشی دارد اندازۀ عشق…

    سهراب سپهری
    استعاره این رو نمیدونم اگه میشه بگید

    به چشم عقل در این راهگذار پرآشوب

    نگر که کار جهان بی‌ثبات و بی‌محل است

    حافظ

    چشم عقل استعاره مکنیه است

    سر نشتر عشق به رگ روح زدند

    یک قطره فرو چکید و نامش دل شد

    ابوالسعید ابوالخیر
    رگ روح استعاره مکنیه است

    1. زندگی بال و پر دارد … استعاره مکنیه هستش
      اصل تشبیهش اینه
      زندگی مانند پرنده ای است که بال و پر دارد

  5. سلام
    ممنون از مطالب مفيد تان فقط لطفا جواب تمرين ها را نيز بگوييد

  6. سلام.
    من شاعر نیستم دانش آموز کنکوری ام که به زودی پزشک میشه
    دنبال آموزش استعاره میگشتم که دستی زد و اومدم اینجا
    مرسی بابت تعاریف رسا و قشنگ تون در کنار مثال های بجا.
    خدا قوت

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *