کتابی که امروز از آن صحبت می‌کنیم «فیلمنامه‌نویسی برای پرمشغله‌ها» از «پیلار آلساندرا» است. اگر به تصویر روی جلد کتاب دقت کنید، می‌بینید که زیر اسم کتاب، متنی به شرح زیر قرار دارد:
«فیلمنامه‌ات را در وقت‌های استراحت 10 دقیقه‌ای بنویس.»
همین جمله که برای زیرعنوان کتاب نوشته شده، باعث شد این کتاب را بخرم. بعد از خواندن این کتاب توانستم فیلمنامه‌ای که مدت‌ها درگیر نوشتنش بودم را کامل کنم و از آنجا که همیشه دوست دارم تجربیات خود را در زمینه کتاب و کتاب‌خوانی با دیگران به اشتراک بگذارم، امروز در این مقاله به معرفی کتاب «فیلمنامه‌نویسی برای پرمشغله‌ها» پرداختم.
به نظرم وقتی کتابی برای ما مفید واقع می‌شود، مهم‌ترین کاری که می‌توانیم برای قدردانی از نویسنده‌اش انجام دهیم، معرفی آن کتاب به دیگران است. البته در مقاله چگونه یک کتاب را معرفی کنیم در مورد نحوه معرفی کتاب، مفصل با شما صحبت کردیم.
موضوع کتاب فیلمنامه‌نویسی برای پرمشغله‌ها درباره چیست؟
با اینکه همیشه اسم کتاب محتوای داخل آن را بیان نمی‌کند، اما اسم این کتاب دقیقاً نشانگر محتوای داخل آن است.
موضوع کتاب در مورد چگونگی نوشتن فیلمنامه است که همیشه جزو موضوعات جذاب و پرمخاطب به شمار می‌آید. همه‌ی ما می‌دانیم که اگر کسی در حوزه‌ی سینما و فیلم‌سازی حرفی برای گفتن داشته باشد، می‌تواند به بسیاری از امتیازات یک شهروند معروف و مشهور دست پیدا کند. به همین دلیل نوشتن فیلمنامه طرفداران زیادی دارد. خود من از علاقه‌مندان به این حوزه هستم و همیشه در سبد مطالعاتی‌ام چند فیلمنامه و نمایشنامه همراه خود دارم.
پس تا اینجای کار متوجه موضوع کتاب شدید. چیزی که مهم است و در اسم کتاب هم گفته شده، این است که این کتاب می‌خواهد برای افراد پرمشغله که در عین حال علاقه‌ی زیادی هم به فیلمنامه‌نویسی دارند، آموزش‌هایی ارائه دهد.
اگر قرار باشد نقد و بررسی این کتاب را از اسم آن شروع کنم، باید بگویم که انتخاب اسم کتاب بسیار هوشمندانه بوده. چرا که جامعه‌ی پرمشغله‌ها را هدف قرار داده؛ یعنی کسانی که فیلمنامه‌نویسی را دوست دارند اما در هیاهوی زندگی مدرن و پیچیده نمی‌دانند چگونه به آرزوی خود دست یابند. همین انتخاب اسم مناسب باعث شده که روند فروش کتاب عالی پیش رود و من هم دقیقاً به خاطر همین موضوع شیفته‌ی خرید کتاب شدم.
علت معرفی کتاب فیلمنامه‌نویسی برای پرمشغله‌ها چیست؟
علاوه‌بر جذابیت اسم کتاب، آنچه که باعث شد بعد از مطالعه کتاب آن را به عنوان یک رفرنس برای علاقه‌مندان به فیلمنامه‌نویسی انتخاب کنم، این است که کتاب فقط به ارائه‌ی محتوا و بررسی تئوری موضوعِ فیلمنامه‌نویسی نپرداخته است؛ بلکه بخش مهمی از کتاب به آموزش‌های عملی اختصاص یافته که این مزیت عمده‌ای به حساب می‌آید.
از آنجا که هزینه‌ی آموزش‌های عملی در زمینه‌ی فیلم و فیلم‌سازی امروزه بیداد می‌کند، خواندن کتاب‌هایی از این دست که تئوری و عملی را یک‌جا به علاقه‌مندان می‌آموزد، اهمیت زیادی دارد. به خصوص برای کسانی که در محل زندگی‌شان به چنین کلاس‌هایی برای یادگیری فیلمنامه‌نویسی دسترسی ندارند، خواندن این نوع کتاب‌ها می‌تواند در جهت هدف آن‌ها بسیار راهگشا باشد.
کتاب، ساده و روان نوشته شده؛ به طوری که می‌توان آن را به عنوان یک کلاس آموزش فیلمنامه‌نویسی همراه با کارگاه عملی در نظر گرفت. یعنی با خواندن این کتاب بی‌نیاز از شرکت در کلاس‌های فیلمنامه‌نویسی حداقل برای مراحل اولیه می‌شوید. هرچند اگر خوب آن را مطالعه و اجرا کنید، به راحتی می‌توانید نوشتن فیلمنامه را آغاز کنید.
این کتاب چطور در زمینه‌ی فیلمنامه‌نویسی به شما کمک می‌کند؟
بگذارید این موضوع را با طرح چند سؤال توضیح دهم:
- سوال اول: چه کسانی کتاب «فیلمنامه‌نویسی برای پرمشغله‌ها» را می‌خرند؟
- پاسخ: کسانی که دوست دارند فیلمنامه بنویسند و علاقه‌مند به حوزه‌ی فیلم و سینما و نمایش هستند.
- سوال دوم: چرا این افراد تاکنون موفق به نوشتن فیلمنامهی خود نشده‌اند؟
- پاسخ: دلایل مختلفی دارد. شاید هزینه‌ی شرکت در کلاس‌های گران‌قیمت آموزش فیلمنامه نویسی را نداشتند و یا در شهر آن‌ها آموزشگاه فیلمنامه‌نویسی وجود ندارد. شاید هم چون شاغل هستند، فرصت شرکت در کلاس‌های آموزش فیلمنامه‌نویسی را ندارند.
- سوال سوم: آیا این کتاب فقط برای کسانی که تاکنون فیلمنامه ننوشته‌اند، مناسب است؟
- پاسخ: خیر. همه‌ی افراد از مبتدی تا حرفه‌ای می‌توانند از این کتاب برای فیلمنامه‌نویسی استفاده کنند.
نکته: حتی اگر در کار خود حرفه‌ای هستید، هیچ‌گاه نباید روند دریافت اطلاعات جدید را به روی خود ببندید. همیشه به دنبال یادگیری جدیدترین مطالب حداقل راجع‌به حوزه‌ای که در آن کاربلد هستید باشید.
کدام پاسخ گویای وضعیت کنونی شماست؟ به نظرم این‌ها دلایل خوبی برای خواندن کتاب فیلمنامه‌نویسی برای پرمشغله‌ها است.
به جرأت می‌توانم بگویم که مهم‌ترین امتیازی که می‌شود برای این کتاب ذکر کرد، سبک آموزشی کتاب است. ابتدا تئوری فیلمنامه‌نویسی را به شما یاد می‌دهد و بعد شما را به صورت عملی مجبور به نوشتن فیلمنامه می‌کند. به نوعی استاد همیشه در کنار شما حاضر است.
یک علت خوب بودن سبک آموزشی کتاب، به نویسند‌ی آن برمی‌گردد؛ یعنی خانم پیلار آلساندرا. او فردی موفق در عرصه‌ی مجری‌گری و آموزش فیلمنامه‌نویسی است. ساکن آمریکاست و یکی از تحلیل‌گران ارشد داستان و داستان‌نویسی به حساب می‌آید. او موفق به تربیت شاگردان زیادی در زمینه‌ی فیلمنامه‌نویسی شده که هر یک از آن‌ها برای کمپانی‌های معروف فیلم‌سازی دنیا فیلمنامه نوشته‌اند.
پیلار آلساندرا فقط محقق در حوزه‌ی فیلم و فیلمنامه‌نویسی نیست، بلکه این کار را در حوزه‌ی اجرایی و عملی آموخته است. به همین دلیل توانسته مهم‌ترین شکاف موجود در این فضا را شناسایی کند و برای قشری که در آموزش و یادگیری مشکل دارند، کتابی با ارزش و پرمحتوا بنویسد. قطعاً تجربیات عملی او در نوشتن این کتاب ارزشمند، تأثیرات به‌سزایی داشته است.
او در مقدمه‌ی کتاب راجع‌به روش کاری‌اش این‌گونه می‌نویسد:
«من، در مقام یک معلم فیلمنامه‌نویسی، مدافع شیوه نوشتن در کلاس هستم که آدم‌ها را وامی‌دارد در لحظه بنویسند. به دانشجوها ده دقیقه وقت می‌دهم که کل صحنه را بنویسند و آن‌ها معمولاً شاهکار خلق می‌کنند و دیده‌ام که وقتی به نویسنده‌ها آن پنج دقیقه‌ی اضافی را می‌دهم چه می‌کنند: زیادی می‌نویسند. بیش از حد فکر می‌کنند. می‌خواهند چیزهای سالم را درست کنند و خودشان را در متن گیر می‌اندازند.»
چگونه به وسیله‌ی کتاب «فیلمنامه‌نویسی برای پرمشغله‌ها» فیلمنامهی خود را بنویسیم؟
روش آموزش فیلمنامه‌نویسی در این کتاب، خاص و ویژه است. پیلار آلساندرا نویسنده‌ی کتاب، خواننده را تحت فشار می‌گذارد و برای او محدودیت زمانی تعریف می‌کند. در اصل، زمان مشخص و کمی را به شما اختصاص می‌دهد تا بتوانید بخشی از فیلمنامهی خود را بنویسد. تا اینجا کار خوب است؛ چون بسیاری از ما اگر زمان‌بندی مشخصی برای انجام کار نداشته باشیم، به راحتی گرفتار حواس‌پرتی و الویت‌های دیگر زندگی می‌شویم.
زمانی که برای نوشتن هر بخش داستان به شما می‌دهد، 10 دقیقه‌ی طلایی است که به آن لقب نشست‌های ده دقیقه‌ای داده‌اند. شما فرصت دارید فقط در 10 دقیقه، یکی از 11 بخش لازم برای فیلمنامه را بنویسید.
نویسنده مراحلی که برای فیلمنامه‌نویسی کافی می‌داند را در 11 بخش مجزا به ترتیب در کتاب آورده است که این 11 مرحله‌ی فیلمنامه‌نویسی به شرح ذیل است:
- داستان
- ساختار
- طرح کلی
- شخصیت‌ها
- پیش‌نویس اولیه
- دیالوگ
- بازنویسی
- استادکاری
- تصحیح نهایی
- ارائه
- فرصت
اگر با خواندن این 11 مرحله فکر کردید که این مراحل برای همه ما آشنا هستند، باید بگویم که درست فکر می‌کنید. همه‌ی ما می‌دانیم که برای نوشتن فیلمنامه این مراحل ضروری است؛ اما آنچه را که نمی‌دانیم این است که چطور این بخش‌ها را ساخته و پرداخته کنیم. نکته‌ی مهم این کتاب در همین تکنیک است: «چگونه مراحل فیلمنامه‌نویسی را به درستی اجرا کنیم»
به شما زمان مشخصی داده می‌شود به مدت 10 دقیقه، در این مدت باید با سرعت و بدون اندکی تأمل و حواس‌پرتی فقط بنویسید. به فرض اگر در مرحله‌ی اول یعنی شرح داستان کتاب هستید، زمان برای فکر کردن ندارید. پس باید آنچه در مورد داستان فیلمنامهی خود می‌دانید را بنویسید.
-
چرا نشست‌های ده دقیقه‌ای برای نوشتن فیلمنامه اهمیت دارد؟
یکی از علت‌های ننوشتن فیلمنامهی شما این است که وقت خود را به درستی به این کار اختصاص نداده‌اید. به یاد یکی از دوستانم افتادم که چند سال است قصد نوشتن فیلمنامه‌ای را دارد و هربار که از او در این باره سؤال می‌پرسم، پاسخ می‌دهد که هنوز مشغول جمع‌آوری اطلاعات و مطالعه است. این یعنی او هیچ‌وقت زمان مشخصی را به این کار اختصاص نداده است.
اما پیلار آلساندرا نویسنده‌ی با تجربه‌ای است که دقیقاً می‌داند علت تعلل آدم‌ها برای نوشتن فیلمنامهی خودشان چیست. او این فرصت را از آن‌ها می‌گیرد و می‌گوید: «برای اینکه بتوانید زمانی برای نوشتن فراهم کنید، نیاز نیست به دنبال وقت خاصی باشید. کافی است در وقت‌های استراحت خود مانند زمان‌هایی که مشغول خوردن چای، عصرانه یا منتظر آماده شدن غذا و یا حتی در مترو عازم محل کار هستید، 10 دقیقه را به نوشتن بخش‌های فیلمنامهی خود اختصاص دهید. یک بخش را که نوشتید، برای نوشتن بخش بعدی از یک 10 دقیقه‌ی دیگر که متعلق به زمان استراحت بعدی شماست، استفاده کنید.»
البته عجله‌ای هم در کار نوشتن نیست و شما را واردار نمی‌کند که در یک روز به دنبال 10 دقیقه‌ها باشید. اگر برنامه‌ی کتاب را به درستی اجرا کنید، ظرف چند ماه فیلمنامهی شما آماده‌ی ارائه به کمپانی فیلم‌سازی است.
پس از آنکه نوشتن یک بخش از فیلمنامه تمام شد، از شما سؤالاتی پرسیده می‌شود که با سوالات عادی متفاوت است. این سؤالات آنقدر ارزشمند است که پاسخ به آن‌ها ذهن شما را به سمت نوشتن فیلمنامه هدایت می‌کند.
نمونه‌ای از سوالات یک نشست ده دقیقه‌ای
شخصیت اصلی: « چطور آدمی است؟»
مشکل: «چه موقعیت دشواری رخ می‌دهد که مشکل حساب شود؟»
فعالیت: «چه کاری در رابطه با آن مشکل انجام می‌دهد؟»
مخاطرات: «اگر موفق نشود، چه چیزهایی را از دست می‌دهد؟»
این سؤالات، شما را به سمت گسترش موضوع سوق می‌دهد. هر پاسخ شما مانند یک قطعه، پازل فیلمنامه‌تان را تشکیل می‌دهد؛ فقط کافی است پاسخ را شاخ و برگ دهید. همان‌طور که دیدید، این روش به همین راحتی با هدایت فکر شما مسیر درست را پیش رویتان قرار می‌دهد.
تکنیک طرح سؤال یکی از روش‌های پیشرفته است که برای ایجاد خلافیت و شفافیت موضوعات استفاده می‌شود و نویسنده از این تکنیک به درستی در کتابش استفاده کرده است.
در پایان
اگر علاقه‌مند به حوزه‌ی فیلمنامه‌نویسی هستید، توصیه می‌کنم این کتاب را بخوانید. کتاب با ارائه‌ی تمرین‌های ساده و کوتاه، شما را وامی‌دارد که اطلاعات و دانش درونی که در اعماق وجودتان دفن شده را استخراج کنید.
روند معرفی کتاب در مدرسه نویسندگی مثل همیشه ادامه دارد. باز هم کتاب‌هایی خوب از نویسنده‌های خوب را به شما معرفی می‌کنیم. اگر کتاب خاصی مدنظر دارید، در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.
