تولید محتوا در ۵ مرحلۀ حرفه‌ای | اصول استراتژی و بازاریابی محتوا به زبان ساده+نمونه تولید محتوا در وب و شبکه‌های اجتماعی

با خواندن این مقاله پاسخ سوالات زیر را دریافت می‌کنید:

تولید محتوا چیست؟

چرا تولید محتوا مهم است؟

بهترین روش برای شروع تولید محتوا کدام است؟

تولید محتوا دربارۀ چه موضوعاتی بهتر جواب می‌دهد؟

برای آموزش تولید محتوا چه روشی مناسب‌تر است؟

بهترین کتا‌ب‌های آموزشی تولید محتوا چه کتاب‌هایی هستند؟

برای اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی محتوا تولید کنیم؟

چگونه برای تولید محتوا ایده پیدا کنیم؟

تولید محتوا چگونه منجر به درآمد می‌شود؟

آیا می‌توانیم تولید محتوا را به شغل اصلی خودمان تبدیل کنیم؟

و…

آموزش استراتژی، تولید و بازاریابی محتوا برای فعالیت حرفه‌ای در سایت و شبکه‌های اجتماعی | شاهین کلانتری | نویسنده و استراتژیست محتوا

داستان من و محتوا:

پدر و مادرم هنوز از هم جدا نشده بودند.
سه-چهار سالی بود سرآسیاب زندگی می‌کردیم، جایی در حوالی کرج و شهریار. سرآسیاب پر بود از کسانی که به صفر رسیده بودند و کسانی که می‌خواستند از صفر شروع کنند.

هفته‌ای هشت بار برق می‌رفت و هر لحظه هراس از این بود که نکند دیوار نازک خانه فرو بریزد. گاهی یک نیمه‌شب کافی بود تا دور از چشم شهرداری یکی دیگر از آن قوطی کبریت‌های مشهور به قوچانی‌ساز هوا شود.

من توی مدرسه‌ای درس می‌خواندم که توی دو شیفت بیش از دو هزار دانش‌آموز داشت، در یک کلاس پنجاه نفری هر سه نفر پشت یک میز می‌کپیدیم.
پدرم بیکار بود. بعداً از آن ‌هم هرگز باکار نشد. صبح تا شب توی خانه بود و روزنامه می‌خواند. آن موقع روزنامۀ شرق را بیشتر دوست داشت. می‌گفت حالا تحریریه قبلی همشهری این روزنامه را دست گرفته‌اند و ارزش خواندن دارد. اصلاً «چیز مخصوصی» است.

روزنامۀ شرق پر بود از کاریکاتورهای افشین سبوکی و فیروزه مظفری. من از روی کارهای سبوکی می‌کشیدم. از بچگی پدرم اصرار داشت که بگوید نقاشی من خوب است. من هم باورم شده بود که خوب است، وگرنه چطور می‌توانستم به این خوبی از روی کاریکاتورهای دیگران کپی کنم.

یک بار یکی از چیزهایی که کشیده بودم را برای روزنامۀ شرق پست کردم. چند روز بعد توی ضمیمۀ روزنامه اسمم را آوردند. نوشته بودند: «آقای شاهین کلانتری، کاریکاتور شما به دست ما رسید. اما گویا در جوی آب افتاده بود. باز هم برای ما از کاریکاتورهایتان بفرستید.» دیدن اسمم در روزنامه کافی بود تا دیگر دست از جمع کردن کاریکاتور روزنامه‌ها و مجله‌ها برندارم.

یک‌لا تنبان با دمپاییِ پلاستیکی، بدون جوراب راه می‌افتادم توی برف و یخ تا شمارۀ جدید مجلۀ «بچه‌ها گل‌آقا» را بخرم. درس و مشق رفته بود به حاشیه و بیشتر وقتم صرف مصرف و تولید کاریکاتور می‌شد.
تا اینکه خوشبختانه یک روز پدر و مادرم بعد از کلی بر سر هم زدن طلاق گرفتند، و از این رهگذر آرامشی به دست آمد تا بیش ‌از حدی که معمولاً یک نوجوان حوصلۀ کاری را دارد، خودم را به دنیای کارتون و کاریکاتور بسپارم. شاید به کاریکاتور چسبیده بودم تا اندوه دوری موقت از مادرم را راحت‌تر فراموش کنم.

تشویق‌ها و تحسین‌های پدر هم ادامه داشت. هر چند معلوم بود سخت کلافه است: نمی‌دانست در دهۀ پنجم زندگی دقیقاً می‌بایست با زندگی‌اش چه کاری می‌کرد. خواهرم خانۀ عمه‌ام می‌ماند. من خانۀ مادربزرگ پدری، و پدرم هم یا پیش ما بود یا می‌رفت در خانۀ خودمان سیگار دود می‌کرد؛ همان آپارتمان پِرپِری که کرایه‌اش روزبه‌روز بیشتر عقب می‌افتاد. مادرم هم از ۶ صبح تا ۱۲ شب کارگری می‌کرد، و شب‌ها در خانۀ عمه‌ام می‌خوابید.

مجله‌ها و روزنامه‌ها را که ورق می‌زدم اسم اینترنت و سایت و ایمیل زیاد به چشمم می‌خورد. می‌نوشتند فلان مطلب را در سایت ببینید، یا نظرات خودتان را ایمیل کنید. اما من کامپیوتر نداشتم و از وضع خانواده مشخص بود که تا چند سال دیگر هم توان خرید کامپیوتر را نخواهیم داشت.

یک روز که رفته بودم خانۀ عمه‌ام تا خواهر و مادرم را ببینم، از عمه و خواهرم خواستم که مرا به کافی‌نت ببرند. بعدازظهر یکی از روزهای گرم تابستان بود که بالاخره برای اولین بار در عمرم پا در یک کافی‌نت گذاشتم و به یک کامپیوتر دست زدم. جالب اینکه آن‌موقع در کافی‌نت‌ها همان‌طور که از اسمش پیداست «کافی» هم می‌دادند. آدرس سایت‌ها را روی کاغذ نوشته بودم تا کافی‌نت‌چی برایم بازشان کند. گفت هر جا که موس شبیه دست شد فشار بده تا وارد صفحۀ تازه‌ای بشوی. و بعد آن تا دو ساعت دیگر که خواهر و عمه و دخترعمه‌ام از پاساژگردی برگردند من توی اینترنت غرق تماشای کاریکاتورها بودم و دلم می‌خواست همۀ صفحات وب را پرینت بگیرم و با خودم ببرم خانه (کدام خانه؟).

مدتی بعد از آن برنامۀ کافی‌نت رفتن من شروع شد. معمولاً ظهرها بعد از مدرسه نیم‌ساعتی را در کافی نت می‌گذراندم. خلوت‌ترین ساعت کافی‌نت، ساعتِ خلوت آقا کاوه با نامزدش هم بود. البته مزاحمت من مانعی ایجاد نمی‌کرد.

کافی‌نت رفتن‌های پیاپی و مرور سایت‌های کاریکاتور ایران و جهان باعث شد تا به فکر وبلاگ بیفتم. اولین وبلاگم را کاوه ساخت. اولین ایمیلم را هم چند وقت قبل‌ترش یک کافی‌نتی دیگر توی یاهو برایم ساخته بود. هر روز یکی دو تا از کاریکاتورهای تازه‌ام را می‌گذاشتم کیفم تا بعد از مدرسه ببرم تا کاوه اسکن کند و بگذارم توی وبلاگم.

راست می‌رفتم توی وبلاگ کاریکاتوریست‌های معروف دعوتنامه می‌نوشتم که بیایند در وبلاگ من و کاریکاتورهای مرا ببینند. می‌آمدند و کامنت هم می‌گذاشتند. و این برای نوجوانی مثل من که آرزوی امضا گرفتن از آن هنرمندان را داشت تشویق بزرگی بود. همه چیز از همین وبلاگ شروع شد.

اولین عکسی که برای پروفایل وبلاگم گرفتم

مادرم کماکان کار می‌کرد و به مرحمت او هزینۀ خرید مجله و روزنامه و کاغذ و مدادرنگی برایم فراهم بود. اما در عین شادی و سرخوشی نوجوانی غمگین بودم. بخشی از ماجرا به تربیت نسبتاً سنتی‌ام بر می‌گشت. کار کردن زن به نظرم ناخوشایند بود. چون خاله و عمه و زن عمو و زن دایی کار نمی‌کردند.

یک بار که رفته بودم روزنامۀ اعتماد ملی تا کاریکاتورهایم را به هادی حیدری نشان بدهم رویایی در ذهنم نقش بست. اعتماد ملی زیر پل کریمخان بود. با مترو می‌رفتم. پول تو جیبی‌ام را هم بین دوتا جیبم تقسیم می‌کردم که یک وقت اگر یک جیبم را زدند، سیلان و ویلان نشوم.

توی روزنامه از اینکه دیدم زنان و مردانی دور میزهای مختلف نشسته‌اند و با هم از خواندن و نوشتن حرف می‌زنند لذت بردم. پشت میز حیدری یک بَنِر بزرگ بود پر از کاریکاتور. با خودم گفتم یعنی می‌شود من هم روزی شغل چنین راحتی داشته باشم و بتوانم از کاریکاتور کشیدنم پول دربیارم. در آن لحظه با حساب‌وکتاب من، محقق شدن آن رویا، دست‌کم یکی دو دهه زمان می‌خواست.

مدتی بعد یکی از کارهایم توی ستون اصلی کاریکاتور روزنامۀ اعتماد ملی چاپ شد. این برای من موفقیت بزرگی بود که کارم در یکی از مهم‌ترین روزنامه‌های آن زمان، در کنار آثار کاریکاتوریست‌های کارکشته چاپ شود.

این هم عکسی است که برای چاپ در روزنامه گرفته بودم. هادی حیدری این سنت را باب کرده بود که عکس کاریکاتوریست در کنار اثر بیاید:

عکاس سرآسیابی می‌گفت چرا اصرار داری سرت را بالا بگیری؟
من می‌گفتم می‌خواهم عکسم هنری باشد!

و اما داشتن وبلاگ همه چیز را تغییر داد.

تا اینکه رسیدم به مازیار. علت آشنایی وبلاگ بود و حضور من در مسابقات حضوری کاریکاتور که معمولاً در حاشیۀ نمایشگاه کتاب برگزار می‌شد. تو یکی از همین مسابقه‌ها که مازیار داور بود و من شرکت‌کننده بیشتر با هم آشنا شدیم. او کارهایم را در وبلاگم دیده بود. البته بعدها گفت که به نظرش من یک مشت مزخرفات فرمالیستی می‌کشیدم.
مازیار بیست سالی از من بزرگ‌تر بود. شهرت داشت. یکی از کاریکاتوریست‌های مطرح مطبوعاتی بود. آدم عجیب‌وغریبی هم بود. هیچ نشانی از آدمیزاد عادی نداشت. انگار توی فضا زندگی می‌کرد. فقط جوک می‌گفت و می‌خندید. همه چیز زندگی برایش بهانه‌ای برای خندیدن بود. عقل معاش هم نداشت. کودک درونش زنده و بیدار بود.

جز مادرم که مهربان‌ترین بزرگسالی بود که تا آن زمان دیده بودم، مازیار دومین بزرگسالی بود که مرا بیش از یک نوجوان جدی گرفت. همیشه خودم را ممنون و مدیون او می‌دانم. مازیار دستم را گرفت و با خودش پابه‌پا به تحریریۀ روزنامه‌های مختلف برد. می‌خواست هوایم را داشته باشد تا استعداد نیم‌بندم از دست نرود.

در همین پرسه‌هایی که با مازیار داشتیم، یک روز بعدازظهر تو یکی از روزنامه‌ها، مدیرمسئول روزنامه -که حالا از نمایندگان مجلس است- به مازیار پیشنهاد چاپ یک مجلۀ طنز را داد. مازیار حال‌وحوصلۀ این کارها را نداشت. همان لحظه رد کرد. گفت به مسعود شجاعی بگویید که مدیر خانه کاریکاتور است.

اما بعد که از روزنامه بیرون زدیم. من پیله کردم به مازیار که بیا این مجله را با هم دربیاوریم. کارهای اجرایی با من. پیله کردن من جواب داد و مازیار اعتماد کرد و تا یک سال و نیم پس از آن ما یکی از پرکارترین دوره‌های کاری‌مان را گذراندیم. گاهی اوقات چهار-پنج نفری تا پنج-شش صبح توی روزنامه می‌ماندیم و چوب کبریت لای پلک‌مان می‌گذاشتیم تا مجله را آماده کنیم. مجله، مستقل پخش نمی‎شد. ضمیمه‌ای بود که هر دو هفته یکبار لای روزنامه عرضه می‌شد. بعدها مدیر روزنامه عوض شد و مدیر بعدی تحمل دردسرهای بعدیِ چاپ طنز و کاریکاتور را نداشت.

این شد که بعد دو-سه سال، کارمندیت روزنامه را طلاق دادم و زدم بیرون. دیگر هم کارمند جایی نشدم. اما خب، این تجربه آن هم در آن زمان دستاوردی بود. یادم هست ابتدای ورودم به روزنامه از وزارت کار استعلام کردند ببینند می‌توانند در آن سن‌وسال با من قرارداد ببندند یا نه.

از ابتدای نوجوانی کار و زندگی من با محتوا عجین بوده و هست. از روزنامه‌نگاری به سینما رسیدم و از سینما به ادبیات و از ادبیات به تولید محتوا. و کماکان همۀ علایق گذشته را هم دنبال می‌کنم.

از زندگی خودم روایت کردم تا بگویم باور عمیق من به قدرت محتوا ریشه‌ای‌تر از آن است که بخواهم حتی یک روز از آن دست بکشم. در سیزده-چهارده‌سالگیِ من اصلاً اصطلاح تولید و بازاریابی محتوا ابداع نشده بود. اما این قدرت اینترنت و انتشار محتوا بود که توانست سازنده‌ترین ارتباطات زندگی‌ام را برایم ایجاد کند. تولید و انتشار محتوا کمک کرد تا طبقۀ اجتماعی‌ام را تغییر بدهم و معاشرانی را بیایم که زمانی زیستن در کنار آن‌ها آرزویم بود.

و اما اشاره‌ای هم بکنم به ماجرای کار مادرم، بالاخره بعد از یکسال کار در روزنامه وضع مالی‌ام به حدی رسید که اول از مادرم خواستم تا یک شیفت از کارش کم کند، و بعد از چند ماه دومین شغلش را هم کنار گذاشت. و پس از آن به طور کامل مرد خانه شدم.

کاریکاتورهای این مطلب هم کار مازیار است. مازیار هنوز هوای من را دارد. به‌علاوه این‌که هنوز هم هیچ نشانی از آدمیزاد عادی ندارد این دوست محتوایی من.

این بود انشای من دربارۀ ساختن یک زندگی با محتوا (Content).
ادامۀ این مطلب را نوشته‌ام تا به شما بگویم که چشم‌ها را با آب و صابون باید شست، محتوا را جور دیگر باید دید.

سخنرانی به عنوان نفر برگزیده جشن تصویر سال
این تصویر برای دوران کار در روززنامه است. در آن دوره علاوه بر کار مطبوعاتی، در جشنواره‌های مختلف هم شرکت می‌کردم و حدود 40 تا جایزۀ ملی و بین‌المللی نیز بردم. 

نسخۀ اول این سلسله مقالات را قبلاً برای مجلۀ موفقیت نوشته‌ام. اکنون توی تارنمای مدرسه نویسندگی نسخۀ ویراسته‌ و به‌روز آن را می‌خوانید.
با خواندن این مقالات نه‌تنها با محتوا آشنا می‌شوید بلکه از روز اول شروع می‌کنید به تولید محتوا.

محتوا (کانتنت Content) چیست و چه کاری می‌کند؟ برای تولید محتوا (Content Creation) باید از کجا شروع کرد؟

رسانه‌ها ظرف‌ هستند و محتوا مظروف.

گاه ظرف شما تلویزیون و کتاب و مجله است و گاهی هم سایت و کانال تلگرام و پیج اینستاگرام.

این مظروف است که تأثیر می‌گذارد نه ظرف.

به رسانه‌های اجتماعی فکر کنید. این رسانه‌ها بدون محتوای ما کاربران، چیزی جز ظرف‌هایی خالی نیست.

اینجاست که خالق پراستفاده‌ترین سیستم‌عامل (ظرف) دنیا، «بیل گیتس» می‌گوید: 

قدرتی که ما داریم یا می‌توانیم داشته باشیم

یک‌لحظه به افراد محبوب و مشهوری که در زندگی‌تان می‌شناسید، فکر کنید؛ افرادی که سبک زندگی و نگرش آن‌ها به جهان برای شما الهام‌بخش بوده است. چگونه با آن‌ها آشنا شده‌اید و چه‌چیزی باعث تأثیرگذاری آن‌ها روی شما شده ‌است؟

از دیرباز، قدرت و امکان تأثیرگذاری در دست کسانی بوده که برای ظرف‌های موجود، غذای مناسب و مفید تولید کرده‌اند.

زمانی امکان ارائه محتوا در تلویزیون یا روزنامه‌ها و دیگر رسانه‌ها برای عموم مردم فراهم نبود یا بسیار دشوار و هزینه‌بر بود؛ اما حالا همۀ ما می‌توانیم در یک پلک برهم‌زدن، رسانۀ خودمان را بسازیم. شما هم همان پیج اینستاگرامی را دارید که «دیوید بکهام»، «مارک زاکربرگ» و «شکیرا» دارند. هم برای آن‌ها رایگان بوده، هم برای شما. چه چیزی این صفحه‌ها را از هم متمایز می‌کند؟ درست است: محتوا!

اما حالا که همۀ ما به‌طور رایگان یا با کم‌ترین هزینه می‌توانیم یک سایت، کانال یا صفحه داشته باشیم آیا قدرت و تأثیرگذاری یکسانی هم داریم؟

درست است که بستر برای همه فراهم شده، اما قدرت در دست کسی است که محتوای مناسبی داشته باشد.

چرا تب بازاریابی محتوا بالا گرفته است؟

در دنیایی که محتوا مهم‌تر و حیاتی‌تر از همیشه به نظر می‌رسد، برای انجام اثربخش فعالیت‌های محتوایی، مفاهیم تازه‌ای شکل گرفته است؛ ازجمله بازاریابی محتوا.
بازاریابی محتوا فرایندی است که در آن با تولید و توزیع محتوای ارزشمند و مرتبط برای یک جامعۀ هدف خاص، برای ارائه خدمات و جذب مشتری تلاش می‌کنیم.
استراتژی محتوا هم در تعریف ساده یعنی برنامه‌ریزی برای هرچه اثربخش‌تر شدن فرآیند تولید، نشر و بهره‌برداری از محتوا.

در کلیپ زیر -که به‌طور اختصاصی برای این مقاله ضبط کرده‌ام- ضمن ارائه تعریف بسیار ساده‌ای از محتوای دیجیتال، از پیشنهاد خودم برای شروع تولید محتوا گفته‌ام.

پیشنهاد من شامل 3 بخش است:

1- تولید و انتشار روزانۀ محتوا (حداقل 6 ماه و تولید حدود 200 محتوا)

2- تولید محتوا دربارۀ یک موضوع خاص

3- بی‌توجهی به بازخوردها

لینک این ویدیو در کانال یوتیوب من

اما چرا بازاریابی محتوا مهم شده است؟

گروهی می‌گویند چون تبلیغات، مثل سابق اثرگذار نیست. در میان هزاران تبلیغی که همه‌روزه از طریق رسانه‌های گوناگون بر سر مردم آوار می‌شود، باید برای دیده ‌شدن، به راه‌های اثربخش‌تری اندیشید.

واقعیت فضای مجازی به ما می‌گوید که بازاریابی محتوا مؤثرترین راه‌ است.

در فرایند بازاریابی محتوا با ارائۀ محتوای مفید -با روشی غیرمستقیم و دوستانه- ارتباط، اعتمادسازی و فروش ارگانیک‌تر و ماندگارتر صورت می‌گیرد.

چند راه مختلف برای بهره‌مندی از محتوا و بازاریابی محتوا وجود دارد:

1

برای بازاریابی کسب‌وکارمان

فرض کنیم شما فروشندۀ نوع مرغوبی از عسل یا ارائه دهندۀ خدمات نرم‌افزاری هستید. در میان صدها رقیب دیگر شما چگونه می‌توانید صدای خودتان را به مشتری برسانید؟ محتوا یکی ‌از راه‌های موثر است.

2

برای ساخت یک کسب‌وکار آموزشی-محتوایی

اگر بخواهید به‌عنوان یک مدرس و سخنران، مطرح شوید، هم برای محصول و خدمت به تولید محتوا نیاز دارید و هم برای معرفی و ارائۀ کارتان.

3

برای ساخت برند شخصی

در دنیایی که عرصه‌های گوناگون روز‌به‌روز شلوغ‌تر و رقابتی‌تر می‌شود، برای به‌دست آوردن فرصت‌های شغلی مناسب، به برند شخصی نیاز داریم. اینجاست که برای تمایز و دیده‌شدن به تولید محتوا نیاز پیدا می‌کنیم.

البته این سه مورد از هم جدا نیستند. به‌طور مثال، در برندسازی شخصی دقیقاً به شکل یک کسب‌وکار برای برند خودمان برنامه‌ریزی می‌کنیم؛ یا در بازاریابی یک کسب‌وکار محتوامحور هم ناگزیر از داشتن یک برند شخصی قدرتمند هستیم؛ بنابراین ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که بدون محتوا، محکوم به شکست هستیم.

اما آیا واقعاً بدون محتوا محکوم به شکستیم؟

چند دقیقه همین‌جا مکث کنید و بدون رفتن سراغ کارهای دیگر، به سؤال‌های زیر فکر کنید:

در میان انبوه رقبا و افرادی که می‌توانند مهارت و تخصصتان را حتی بهتر از خودتان انجام دهند، چه برنامه‌ای برای تمایز و دیده شدن دارید؟

به فرض اینکه در جایی شاغل هستید؛ آیا از نظر کارفرمایتان یک مهرۀ کلیدی هستید؟ یا نه، به‌سادگی می‌توانند شما را با فرد دیگری جایگزین کنند؟

در حال حاضر برای معرفی خودتان به دیگران، گسترش کارتان در ابعاد وسیع‌تر و رسیدن به موفقیت‌های بزرگ‌تر چه راهکاری به ذهنتان می‌رسد؟

آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که اگر یک پیج اینستاگرام، کانال تلگرام یا سایت پرمخاطب و حرفه‌ای داشتید، چه دستاوردهایی نصیب شما می‌شد؟

جملۀ بالای این بخش شاید در نگاه اول شوکه‌‎کننده باشد، اما با فکر کردن به سؤالات بالا متوجه می‌شویم که این عنوان که جمله‌ای از کارآفرین مطرح محتوایی، «گری وی» است پر بیراه نیست. ما در دنیایی هستیم که بدون محتوا یا با فعالیت اندک و نامنظم محتوایی، در میان انبوه اطلاعات دفن می‌شویم.

چه کسانی به تولید محتوا نیاز دارند؟

فرقی نمی‌کند که نویسنده، مشاور، روان‌پزشک، معلم، مهندس یا خانه‌دار و بیکار باشیم. درهرصورت، ما برای تغییر زندگی و رساندن سطح فعلی درآمد و موفقیت‌هایمان به سطوح بالاتر، به بازاریابی محتوا نیاز داریم.

محتوا شما را بی‌نیاز می‌کند و با تولید محتوا، به کاشف خودتان تبدیل می‌شوید.

محتوا زمینه‌ای ایجاد می‌کند تا عمیق‌ترین استعدادها و توانمندی‌های بالقوۀ خودتان را به فعل تبدیل کنید، آن‌ها را در معرض دید دیگران قرار بدهید و از این طریق با جامعۀ هدفی که برای خود در نظر گرفته‌اید، یک ارتباط اثربخش بسازید. (یکی از هدف‌های تولید محتوا)

بنابراین اگر در انتظار معجزه هستید و منتظرید تا کارفرما و مشتری و سرمایه‌گذار، خودبه‌خود به سراغ شما بیایند، همین امروز این توهم را کنار بگذارید و شروع کنید به تولید محتوا!

محتوا چگونه به درآمد می‌رسد؟

تصور کنید قرار است در یک دورۀ آموزشی شرکت کنید و هم‌زمان دو پیشنهاد پیش روی شماست.

سعی می‌کنید اطلاعاتی دربارۀ سوابق مدرس و مؤسسه برگزارکننده و کیفیت دوره به دست بیاورید. در چنین مواقعی، ما یا به افرادی مراجعه می‌کنیم که قبلاً از این خدمات استفاده کرده‌اند یا شروع می‌کنیم به جستجو دربارۀ هر دو مدرس. تصور کنید از مدرس اول جز یک صفحۀ سوت‌وکور در یکی از شبکه‌های اجتماعی که شامل چند عکس شخصی است، هیچ اطلاعات دیگری در دسترس نیست؛ اما مدرس دوم، در سایت و دیگر رسانه‌ها دربارۀ مهارت مدنظر شما صدها مطلب آموزشی منتشر کرده است. شما به چه کسی اعتماد می‌کنید؟ محتوای ارزشمند مدرس دوم خواه‌ناخواه باعث می‌شود که ما برای او اعتبار و احترام بیشتری قائل باشیم و وزن بیشتری به دانش و توانایی او بدهیم. بااینکه ممکن است در عمل، مدرس اول در برخی جنبه‌ها از مدرسه دوم کار بلدتر باشد.

این تأثیر محتواست. استعداد، سخت‌کوشی و تخصص مهم‌اند، اما بدون محتوا و داشتن یک برند شخصی نیرومند، عملاً بی‌تأثیر می‌شوند.

محتوا، اعتمادسازی می‌کند. ما انسان‌ها فقط با افرادی وارد رابطه می‌شویم که به آن‌ها اعتماد داریم و کیفیت این رابطه است که درنهایت به فروش منجر می‌شود.

پس ما محتوا تولید می‌کنیم تا:

برند شخصی یا کسب‌وکارمان را بسازیم. حضور خودمان را به جهان اعلام کنیم و ایده‌ها و افکارمان را در گسترۀ وسیع‌تری نشان بدهیم.

محتوا کمک می‌کند تا خودمان را در بستر شانس و فرصت‌های مناسب قرار بدهیم. پاستور گفته بود: «بخت یار آماده‌هاست». محتوا هم آمادگی ما برای جذب مخاطب و ساختن رابطه با آن‌ها است.

از کجا شروع کنیم؟

آیا انتشار هر پستی در شبکه‌های اجتماعی و پر کردن این رسانه‌ها با هر ترفندی کافی نیست؟ مسلماً نه. به همین دلیل، مفاهیمی مثل استراتژی و بازاریابی محتوا ایجاد شده است. باید با طرح و برنامه‌ای جدی به این کار بپردازیم. در سلسله مطالب آموزش تولید محتوا بناست از نخستین گام‌های تولید محتوا آغاز کنیم و تا ساختن رسانۀ شخصی شما پیش برویم. روند کار هم به این صورت است که در چهار مرحلۀ تدوین استراتژی، تولید محتوا، توزیع محتوا و سنجش محتوا، در یک ماجرای محتواییِ شگفت‌انگیز تمرین می‌کنیم.

در قسمت‌های بعدی این مقالات از گام‌های ساده و مناسبی برای شروع تولید و توزیع محتوا گفته شده است.

تمرین:

آیا در حال حاضر سایت یا صفحه‌ای در شبکه‌های اجتماعی دارید؟ 15 دقیقه وقت بگذارید و در دفترچه‌ای که امروز به برنامۀ محتوایی خودتان اختصاص می‌دهید، دربارۀ رابطۀ خودتان و اینترنت بنویسید. سعی کنید به سؤالات زیر هم جواب بدهید:

آیا من در فضای اینترنت صرفاً یک مصرف‌کننده هستم؟

چگونه می‌توانم علاوه بر مصرف محتوای دیگران، خودم هم محتوای مناسبی به اینترنت اضافه کنم؟

دوست دارم دربارۀ چه موضوع یا موضوعاتی محتوا تولید کنم؟

آیا این موضوع بیان‌گر عمیق‌ترین دغدغه‌ها یا علایق من است؟

می‌خواهم در چه زمینه‌ای مرا به‌عنوان یک متخصص شاخص بشناسند؟

فکر کردن به این نکات و نوشتن دربارۀ آن‌‌ها به شما کمک می‌کند تا شروع بهتری در زمینۀ محتوا داشته باشید.

ضمناً با مهارت یافتن در تولید محتوا، علاوه‌بر تولید محتوا برای خودتان، می‌توانید برای دیگران نیز محتوا تولید کنید. تولید محتوا در حال حاضر از پرمتقاضی‌ترین شغل‌های جهان است.

تولید محتوا یکی از بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری در عصر حاضر برای رشد شخصی و آیندۀ مطلوبمان است.

نقشه راه آموزش تولید محتوا در مدل پیشنهادی من:

مدل دست محتوا الگویی است که من با توجه به تمام آموخته‌ها و تجربه‌های خودم در عرصۀ محتوا و رسانه طراحی کرده‌ام. تاکنون این روش را به صدها تن از دوستانم آموزش داده‌ام و رضایت خاطر اغلب آن‌ها از این الگوی ساده و کاربردی سبب شده که حالا این مقالات را بر اساس این الگو بنا کنم.

دست محتوا چیست؟

دست محتوا استعاره‌ای برای تشریح تمام بخش‌های مهم فرایند تولید و بازاریابی محتوا است.

این الگو به ما کمک می‌کند تا استراتژی محتوایی خودمان را تدوین و در ادامه برنامۀ محتوایی خودمان را بر اساس این مدل تحلیل کنیم.

دست محتوا به ما می‌گوید که برای نتیجه‌گرفتن از محتوا باید یک دست نیرومند محتوایی داشته باشیم. بنابراین باید به هر 5 انگشت این دست توجه کرد.

انگشت اول: مصرف

شما برای داشتن خروجی مناسب، به ورودی مناسب نیاز دارید. تولیدکنندۀ محتوا بدون دسترسی به منابع غنی لاجرم مجبور به کپی‌کاری و تکرار خواهد بود. بنابراین اولین انگشت یک دست قدرتمند محتوایی مصرف محتواست. تمام چیزهایی که می‌خوانید و می‌شنوید و می‌بیند همگی در سبد مصرف محتوای شما قرار می‌گیرد. در اولین قسمت این سلسله مقالات به مصرف محتوا می‌پردازیم.

انگشت دوم: موضوع

برای تولید محتوا بیش از هر چیزی به موضوع نیاز دارید. ممکن است در حال حاضر موضوع کار برایتان روشن باشد. اما این سوال مطرح می‌شود چگونه متوجه بشوید که روی موضوع خوبی کار می‌کنید؟ یا چگونه موضوعات فرعی موضوع اصلی خودتان را شناسایی کنید؟

پاسخ این پرسش‌ها را در قسمت دوم این سلسله مقالات می‌گیرید:

دربارۀ چه موضوعی محتوا تولید کنیم؟

انگشت سوم: انواع

محتوا انواع مختلفی دارد. توی این مقاله شما تقریبا تمام انواع آن را می‌بینید: متن، ویدیو، صوت، عکس‌نوشته، کارتون و کاریکاتور و…

در بدو ورود به دنیای محتوا این یکی از اصلی‌ترین سوالاتی است که باید به آن پاسخ بدهید:

شما می‌خواهید در چه قالبی محتوا تولید کنید؟

در چه قالبی محتوا تولید کنیم؟ متن و مقاله، صوت و پادکست یا تصویر و ویدیو؟

انگشت چهارم: توزیع

تولید محتوا کافی نیست. به قول درک تامسون در کتاب موفق سازها «اگر محتوا پادشاه است، توزیع محتوا قلمرو این پادشاهی است.» بنابراین انتخاب درست کانال‌های توزیع محتوا یکی از اصلی‌ترین وظایف شما در مسیر بازاریابی محتوایی است.

دو گام مهم در بازاریابی محتوایی: توزیع و ترویج محتوا (۱۰ نکتۀ مهم برای توزیع بهتر محتوا)

انگشت پنجم: ترویج

توزیع محتوا کافی نیست. برای بهتر دیده شدن محتوا به فعالیت‌های دیگری نیز نیاز است. ترویج درست و اصولی یکی از علت‌های اصلی موفقیت هر محتوایی است.

دو گام مهم در بازاریابی محتوایی: توزیع و ترویج محتوا (۱۰ نکتۀ مهم برای توزیع بهتر محتوا)

مطالعه تخصصی دربارۀ تولید محتوا بخشی دائمی از برنامۀ یادگیری هر محتواگر است. مطالبی که در ادامه می‌آید همگی می‌تواند در دست محتوایی شما در بخش مصرف محتوا جای بگیرد:

دو کلیپ پیشنهادی برای شروع تولید محتوا:

زندگی با محتوا

بهترین کتاب آموزش تولید محتوا لزوماً بنا نیست عنوان محتوا را هم در خودش داشته باشید. گاهی شاید یک رمان، کتابی فلسفی یا یک کتاب روانشناسی به طور غیرمستقیم درس‌های بیشتری دربارۀ محتوا داشته باشد تا کتابی که مستقیماً به همین منظور نوشته شده است.

باری، در حوزۀ محتوا من کتاب‌های زیر را بیشتر می‌پسندم. البته که کاش برخی از این کتاب‌ها ترجمۀ بهتر و روان‌تری داشتند:

• استراتژی محتوا برای وب | کریستینا هالورسن و ملیسا رچ | ترجمۀ نسیم قیاسی و آرش آذرنگ | دفتر پژوهش‌های فرهنگی
• سازمان محتوامدار | جو پولیزی | ترجمۀ دکتر احسان حسانی و محمد جلال کاظمی بهابادی | انتشارات فدک ایساتیس
• ماشین محتوا | دن نوریس | ترجمۀ علیرضا دهقانی و محمد مهدی محمودی | نورندبوک
• بازاریابی محتوا | با محتوا به سودآفرینی برسید | لیسی باگز | ترجمۀ محبوبه ذکایی | نشر آدینه
• راهنمای تولید محتوا برای فریلنسرها | مریدو کولاررلف | ترجمۀ علی اکبری | شرکت چاپ و نشر بازرگانی
• اینفلوئنسر | برندسازی شخصی در عصر شبکه‌های اجتماعی | بریتنی هنسی | ترجمۀ آناهیتا خلیلی | نشر کتاب کوله‌پشتی
• گام‌های عملی یک بلاگر | راهکارهای ضروری برای راه‌اندازی هوشمندانه و رشد چشمگیر مخاطب، برند و درآمد | میراکوتند | ترجمۀ ساسان جعفرنیا و بهاره قاسمی | نشر زمان تغییر
• سیستم محتوای سودآور | راهنمای کارآفرینان برای ایجاد محتوای پول‌ساز و جذاب | میراکوتند | ترجمۀ ساسان جعفرنیا، هانیه غفرانی و بهاره قاسمی | نشر زمان تغییر
• برنامه یک ساعته تولید محتوا | راهنمای ایده‌یابی و تولید محتوای ارزشمند برای یک سال توسط کارآفرینان فردی در 60 دقیقه که سبب جذب مشتری و فروش می‌شود | میراکوتند | ترجمۀ ساسان جعفرنیا و هانیه غفرانی | نشر زمان تغییر
• خلق محتوا، خلق مشتری | جو پولیتزی | نشر آموخته
• کارخانه‌ی محتوا | جو پولیتزی | نشر آموخته
• قدرت محتوا | جو پولیتزی | نشر آموخته

توزیع ایده‌ها

10 چیزی که من از سئو (seo) فهمیده‌ام

سئو یعنی بهینه‌سازی محتوا برای موتورهای جستجو. دانش سئو به ما کمک می‌کند تا شانس دیده‌‌شدن محتوایمان را در موتورهای جستجو (مشخصاً گوگل) افزایش بدهیم.

بدترین عکس تولید شده توسط خودتان، از بهترین عکسی که از جاهای دیگر دانلود می‌کنید (برای سئو) بهتر است.

برای مطالبتان تصاویر اختصاصی تولید کنید.

ضمن اینکه تصاویر مناسب جذابیت مطالب شما رو بیشتر می‌کند و احتمال ماندن مخاطب در صفحه را بیشتر می‌کند.

مخاطب شما هر چقدر بیشتر توی سایت بماند به نفع رتبۀ سایت شما در موتورهای جستجو است.

نکتۀ آخر دربارۀ سئو:

هزینه تولید محتوا

نمونه تولید محتوا در استوری اینستاگرام

شرکت تولید محتوا

3 راه شفاف کسب‌ درآمد از طریق تولید محتوا به زبان ساده

سال تولید محتوا

محتوا و قدرت انتخاب 

بازنشر محتوا به شیوه‌‌های گوناگون

اگر به تمرین منظم و حرفه‌ای تولید محتوا علاقه‌ دارید به کارگاه زیر بپیوندید:

کارگاه آموزش تولید محتوا