دست‌نویس یا ماشین‌نویس؟

تایپ کردن یا نوشتن با دست؟

ما اغلب با صفحه‌کلید تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ می‌نویسیم. تایپ‌کردن، به عادت نوشتاری ما بدل شده؛ از ایمیل‌های کاری گرفته تا لیست‌های خرید. با این‌که تایپ کردن سریع‌تر و راحت‌تر است، اما نوشتن با دست هم مزایای خاص خودش را دارد.

اگر عاشق تایپ کردن هستید به خودتان لطفی بکنید. این‌بار قلم و کاغذی بردارید و از این نوشته چند خط یادداشت بردارید.

تحقیقات نشان می‌دهد که نوشتن با دست باعث می‌شود مطالب را بهتر به خاطر بسپارید. هرچند وقتی پای انتخاب روشی برای نوشتن به‌میان می‌آید این پاسخ پیچیده‌تر می‌شود. چرا که موقعیت‌هایی هست که تایپ‌کردن بهتر از نوشتن با دست است.

در این مقاله می‌خوانید:

• چرا کاغذ و قلم؟
• ناروایی در نوشتن
• درنگ ذهنی
• با این تکنیک بهتر بنویسید
• فرایندهای شناختی نوشتن با دست
• مزایای نوشتن با دست

 

چرا کاغذ و قلم؟

تکنولوژی با خود راحتی و سرعت به همراه دارد؛ ماشین‌تحریر، واژه‌پرداز، کامپیوتر و حالا نرم‌افزارهای تشخیص صدا و تبدیل گفتار به متن و لپ‌تاپ‌هایی که وزن‌شان کمتر از یک کتاب کاغذی است و هر روز هم در حال کوچک‌تر و سبک‌تر شدن هستند. پس این سوال پیش می‌آید که وقتی این همه تکنولوژی وجود دارد چرا نوشتن با دست؟ صفحه کلید در یک نانوثانیه به ضربهٔ انگشت ما پاسخ می‌دهد، توانایی تغییر جمله‌ها، جابه‌جایی پاراگراف‌ها، پاک کردن یا بازآرایی کل فصل‌ها را دارد آن هم فقط با یک کلیک جادویی.

حالا که انگشتان ما هنگام تایپ‌کردن پرواز می‌کنند، حداقل کاری که می‌توانیم انجام دهیم، این است که سرعت فکر کردن‌مان را کم کنیم. با همه‌ی این‌ها چرا باید با دست بنویسم؟

چیزی دربارهٔ نوشتن با دست وجود دارد آن هم اینکه فرآیند ایده‌پردازی را کند می‌کند. وقتی با کامپیوتر کار می‌کنید شما آن وقفه‌هایی را که برای ایده‌پردازی نیاز دارید، دیگر نخواهید داشت.

نوشتن با دست به نفس‌کشیدن بسیار نزدیک است، حرکت ماهیچه‌ها برای گرفتن قلم در دست و لغزاندن آن روی کاغذ، تخیل نویسنده را به مسیری که باید هدایت می‌کند.

نوشتن با دست بارزترین مثال برای نشان دادن ارتباط میان ذهنِ نویسنده است و آن‌چه روی کاغذ می‌نویسد.

چیزی در نوشتن آهسته‌ وجود دارد که روی اهمیت هر کلمه تأکید می‌کند.

تعجبی ندارد در دنیای مملو از صفحه‌نمایش، نسخهٔ سنتیِ آهسته‌ترِ نوشتن با دست روز‌به‌روز کم‌رنگ‌تر می‌شود.

 

 

ناروایی در نوشتن

در نوشتن با دست ما عمداً وقفه ایجاد می‌کنیم تا مغز را گوش‌به‌زنگ و آماده نگه‌داریم. این وقفهٔ اجباری یا همان ناروایی یا عدم سیالیت (disinfluency) به نوشتن متفکرانه یا ملاحظه‌کارانه می‌انجامد.

دلیلی وجود دارد که نویسندگان موفق از دیوید والاس فاستر تا جی‌کی رولینگ ترجیح می‌دهند با قلم و کاغذ بنویسند ـ دست‌نویسی عمدتاً آهسته‌تر از کلیک‌کلاک یک صفحه‌کلید است.

وقتی ذهن شما به سرعتِ کلیدهای کامپیوتر حرکت می‌کند، شما میل به تولید بیش‌ازحد پیدا می‌کنید. درست مثل یادداشت‌برداری از تمام حرف‌های یک استاد در کلاس درس. درحالی‌که همه‌چیز را به‌صورت کامل یادداشت کرده‌اید و سعی کرده‌اید تا چیزی از قلم نیافتد، اما هیچ‌کدام از کلمه‌ها قدرت و استحکام لازم را ندارند. هیچ‌چیز مثل یک سیل آرام از اطلاعات نیست.

درست است: هر چه بیشتر بنویسید ایده‌های بیشتری دارید تا با آن‌ها بازی کنید. حتی گفته‌ شده: پیوسته بنویسید تا ایده‌ها و افکارتان را بیرون بکشید؛ اما شتاب می‌تواند از کیفیت نثر شما بکاهد. نورون‌های مغز به زمان نیاز دارند تا به یکدیگر پیوند بخورند و مرتبط شوند؛ تا با شفافیت و وضوح بیشتری با هم صحبت کنند.

این‌که شما دیجیتال بنویسید یا آنالوگ فرقی نمی‌کند اما داشتن یک فرآیند نوشتاری مشخص انجام آن را ساده‌تر می‌کند.

هوراس می‌گوید:

 

درنگ‌ ذهنی

مکث‌های کوتاه حین نوشتن به پرورش اندیشه‌ها و بینش‌های جدید کمک می‌کند.

این خوب است که ما نمی‌توانیم همه‌ی افکارمان را را روی کاغذ بیاوریم. چراکه بیش‌تر آن‌ها بی‌معنی هستند.

حتی زمانی که افکارمان را به کامپیوتر دیکته می‌کنیم، می‌توانیم با مکث‌های کوتاه از جهش‌های ناگهانی کلمه‌ها و غرق شدن در افکارمان جلوگیری کنیم.

وقتی سرعت‌ نوشتن‌مان را کم می‌کنیم و به ویرایش می‌پردازیم مفاهیم خیلی بیشتری را درک می‌کنیم.

وقتی بحث از نوشتن یا سخن گفتن می‌شود یک وقفهٔ کوتاهِ نورونی، فضای کافی میان ذهن و دهان یا قلم ایجاد می‌کند تا چیزهایی کمی عمیق‌تر، کمی واضح‌تر و گاهی هوشمندانه‌تر تولید کنیم.

حتی فاصله‌های مکانی در نوشته، به چشم ما یک استراحت کوتاه می‌دهد.

وقتی با صدای بلند به افکارتان فکر می‌کنید ذهن را از ناروانی خودش محروم می‌کنید.

قلم احتمالاً برنده‌تر از شمشیر است.

 

با این تکنیک‌ها بهتر بنویسید

 

آهسته‌تر بنویسد.

نویسنده‌ها اغلب پیشنهاد می‌کنند که سریع تایپ کنید تا ایده‌های بیشتری را از سرتان به صفحه‌ٔ نمایش منتقل کنید. این ترفندِ بهره‌وری می‌تواند شما را در حالت سیال قرار دهد و به شما کمک می‌کند به حداکثر تعداد کلمات روزانه خود برسید؛ اما می‌تواند به کیفیت نوشتهٔ شما آسیب بزند.

 

یک‌دستی بنویسید.

تحقیقات اخیر که در یک مجله بریتانیایی با موضوع روانشناسی منتشر شده، آشکار کرده است که: تایپ کردن با یک دست می‌تواند مغز را به اندازهٔ کافی معطل کند تا کلمات و جملات پیچیده‌تری تولید کند.

«تایپ کردن می‌تواند بسیار روان و یا بسیار سریع باشد، اما در حقیقت می‌تواند به فرآیند نوشتن آسیب بزند. به نظر می‌رسد آنچه می‌نویسیم محصول برهم‌کُنشِ میان افکارمان و ابزارهایی است که ما برای ابرازگری از آن‌ها استفاده می‌کنیم.»

اگر روی تلفن همراه خود می‌نویسید متوجه خواهید شد که اغلب چاره‌ای ندارید جز این‌که با یک دست تایپ کنید، مخصوصا هنگامی‌که در حال راه رفتن باشید. نتیجه واضح است این زحمت مضاعف، کیفیت نثر شما را بهبود می‌بخشد.

«این اولین تحقیقی است که نشان می‌دهد وقتی شما مزاحم تایپ کردن یک نفر می‌شوید، نوشتهٔ آن‌ها احتمالا بهتر می‌شود. نمی‌گوییم که دانش‌آموزان باید امتحان پایان‌ترم خود را با یک‌ دست بنویسند، اما نتایج ما نشان می‌دهد که سریع نوشتن می‌تواند زیان‌های خودش را داشته باشد، بلکه باید توجه داشته باشید که ابزار نوشتن، به ما امکان می‌دهد تا افکار خود را هر چه سریع‌تر به صفحهٔ نمایش منتقل کنیم.»

نوشتن با دست هم تاثیر مثبت مشابهی از ناروایی در گفتار را نشان می‌دهد. قلم شما نمی‌تواند با ریتم و سرعت افکار شما منطبق باشد. این لحظه‌ی درنگ در هنگام نوشتن مانند وقفه‌های عمدی یا دانسته، به تولید متن‌ها و نوشته‌های پیچیده‌تر کمک می‌کند. برعکس نوشتن بسیار آهسته می‌تواند کیفیت نوشته شما را بدتر کند.

بنابراین به نظر می‌رسد در یک فضای ایده‌آل برای نوشتن می‌توان با ترفندهایی (مانند تایپ یک دستی، نوشتن آنالوگ یا ابزار تبدیل گفتار به متن)، از سرعت خروج افکار کاست‌. آن‌هم با زمان دادن به ویرایش افکارتان قبل از این‌که روی صفحهٔ نمایش یا کاغذ نقش ببندند.

در نوشتن با دست، مغز سرعتش را با حرکت قلم هماهنگ می‌کند تا کلمه‌ها به نوک زبان قلم برسد آن‌هم دقیقاً در زمان درست.

کسانی که سریع تایپ می‌کنند احتمالا اولین کلمه‌ای که به ذهنشان برسد می‌نویسند. آهسته‌نویسی، به ذهن زمان بیشتری می‌دهد تا کلمهٔ مناسب را پیدا کنید. به همین دلیل مجبور کردن خودتان به کمی آهسته‌تر نوشتن می‌تواند پیچیدگی لغات مورداستفاده را بهبود بخشد.

محققان فکر می‌کنند که کم کردن سرعت نوشتن می‌تواند به کیفیت نوشتن شما کمک کند، فرقی نمی‌کند که متد ورودی به‌کاررفته چه باشد.

 

فرایندهای شناختی نوشتن با دست

نوشتن با دست فرآیند شناختی پیچیده‌ای شامل تجربیات عصبی حسی و مهارت‌های حرکتی ظریف است: احساس و لمس سطح نوشته، در دست گرفتن ابزار نوشتن، هدایت دقیق حرکت انگشتان و قلم با فکر.

درحالی‌که نوشتن با صفحه‌کلید، یک حرکت ساده مبتنی بر حافظه است. فشردن کلیدها، حرکت‌های تکراری بر اساس جایگاه حروف روی صفحه‌کلید هستند.

افراد ترجیح می‌دهند تایپ کنند چراکه این کار سریع‌تر و درنتیجه راحت‌تر است. هم‌چنین به‌اشتراک‌گذاری و چاپ مستندات الکترونیکی ساده‌تر است.

محققان موافق این مطلب هستند که نوشتن با دست برای مغز انسان بسیار سخت‌تر از تایپ کردن است. نوشتن هر کلمه روی کاغذ نسبت به تایپ روی صفحه‌کلید یا لمس صفحه‌نمایش تلاش بیشتری می‌طلبد.

این تلاش مضاعف فرآیند شناختی حسی را در ذهن انسان توسعه می‌دهد و می‌تواند شما را واقعاً باهوش‌تر کند. متخصصان این‌گونه استدلال می‌کنند که نویسنده‌ای که به‌جای تایپ کردن، با دست می‌نویسد بیشتر به اثرش مباهات می‌کند چراکه هر پاراگراف، جمله، کلمه و حرف آن را با دست خودش نوشته است.

هم‌چنین روان‌شناسان نشان دادند که یک فرد با فرآیندهای نوشتاری حرفه‌ای، فردی با مهارت‌های شناختی بیش‌تر است، چراکه هر حرف نیازمند تلاش متفاوتی از سوی نویسنده است. به‌طور مشابه، خواندن متن دست‌نویس هم نیازمند تلاشی مضاعف از سوی خواننده‌ است. مهارت‌های حسی حرکتی موردنیاز با دست نوشتن که در آن هر حرف به‌صورت یکتا ساخته می‌شود، در مقایسه با تایپ کردن که به‌راحتی فشردن کلید درست در یک ترتیب درست است، بیشتر است. تایپ کردن نیازمند زمان و تلاش کمتر است، چراکه به چالاکی خیلی کمتری برای این فرآیند نیاز است.

این یافته‌ها نشان می‌دهد: ازآنجاکه نوشتن با دست زمان بیشتری می‌برد دانش‌آموزان اول گوش می‌دهند و بعد فقط آنچه را که فکر می‌کنند مهم است یادداشت می‌کنند؛ بنابراین نوشتن با دست مغز را مجبور می‌کند که بسیار سخت‌تر از زمانی که تایپ می‌کند، تلاش کند.

به نظر می‌رسد وقتی تایپ می‌کنید اطلاعات نه در حافظه کوتاه‌مدت باقی می‌مانند نه در حافظهٔ‌ بلندمدت.

 

مزایای با دست نوشتن

تایپ کردن سریع‌تر و راحت‌تر است، اما نوشتن با دست فراخوانی حافظه و خلاقیت را بهبود می‌بخشد و تفکر سنجش‌گرانه و مهارت‌های حل مسأله را تقویت می‌کند. خوشبختانه راه‌هایی هست که از مزایای هر دو روش استفاده کنیم؛ مانند استفاده از یک قلم نوری برای نوشتن روی تبلت یا اسکن کردن یادداشت‌ها برای ارجاع ساده‌تر در سرویس‌هایی مثل Evernote.

مزایای نوشتن با دست را مرور می‌کنیم:

 

• فراخوانی حافظهٔ کارآمدتر

یادداشت‌برداری با قلم و کاغذ، فراخوانی حافظهٔ بلندمدت و کوتاه‌مدت را بهتر می‌کند، چراکه این یادداشت‌ها حاوی کلمات و دست‌خط خود شما هستند.

وقتی شما چیزی را می‌نویسید روابط فضایی یا مکانی میان اطلاعاتی که ثبت می‌کنید ایجاد می‌کنید. با دست نوشتن بخش‌هایی از مغز شما را که درگیر تفکر و حافظه است فعال می‌کند و به شما اجازه می‌دهد اطلاعات را بهتر ذخیره و مدیریت کنید. حرکت وابسته به قلم و دست شما می‌تواند به کدگذاری و حفظ کردن اطلاعات در طولانی‌مدت کمک کند.

 

• تفکر سنجش‌گرانه

هنگامی‌که با دست می‌نویسید شما بیشتر در معرض تفکر نقادانه هستید تا وقتی‌که تایپ می‌کنید. نوشتن با دست به شما اجازه می‌دهد تا کامل‌تر دربارهٔ اطلاعاتی که ثبت می‌کنید فکر کنید. این کار شما را تشویق می‌کند تا افکار خود را بسط دهید و ارتباطات بیشتری میان آن ایجاد کنید. از این گذشته می‌توانید با استفاده از قلم‌های رنگی مختلف به‌عنوان یک سیستم کدگذاری رنگی، سازمان‌دهی افکار خود را تسهیل و ارتباطات بیشتری ایجاد کنید.

نوشتن با قلم و کاغذ به گروه‌بندی و سازمان‌دهی دانش و تجربه به‌صورت الگوهای منسجم و منطقی برای تعمیم استنباط‌ها به موقعیت‌های جدید و ناآشنا کمک می‌کند.

نویسنده‌ی توانا یک متفکر غیرخطی است که می‌تواند روابط میان ایده‌های انتزاعی را شناسایی و استخراج کند؛ هم‌چنین راه‌حل‌های نامتعارفی را برای مسائل پیچیده توسعه دهد. اگر به‌صورت منظم نمی‌نویسید ممکن است استخراج معنا از متن و تفسیر زمینه یا بافت کلمات و عبارات برای شما مشکل‌تر باشد.

 

• درک مفهومی قوی‌تر

وقتی یادداشت‌های خود را با دست می‌نویسید شما درک مفهومی قوی‌تری نسبت به تایپ کردن تجربه می‌کنید. ازآنجاکه نوشتن با دست کندتر و خسته‌کننده‌تر است، یادداشت‌برداری کلمه به کلمه و واو به واو را سخت‌تر می‌کند؛ بنابراین شما مجبورید این اطلاعات را به صورتی که برای شما معنا داشته باشد پردازش و خلاصه کنید.

این امر یکی دیگر از مزایای نوشتن با دست به‌جای تایپ کردن است. نوشتن با دست مغز شما را وادار می‌کند تا به‌صورت ذهنی با اطلاعات درگیر شود. این امر باعث می‌شود سواد و درک مطلب افرایش یابد. از سوی دیگر تایپ کردن، یادداشت‌برداریِ لفظ به لفظ و بدون تفکرِ اطلاعات را ترغیب می‌کند. این رونویسی بدون تفکر می‌تواند منجر به عدم درک و به‌کارگیری اطلاعات بامعنی شود، اگرچه شما قادر به تایپ سریع‌تر و کلمات بیشتری هستید.

نوشتن با دست تمرینی عصبی حسی است؛ بنابراین مهم است که قلم‌هایی را انتخاب کنید که مناسب سبک نوشتاری و نیازهای شما باشد. یادداشت‌برداری با قلم و کاغذ، ‌آن‌هم به سبک خاص خودتان، می‌تواند به شما شانس تحلیل بیشتر و سازمان‌دهی بهتر افکار و ایده‌ها را بدهد تا یادداشت کاراتر و شخصی‌تری داشته باشید.

 

• افزایش خلاقیت

استفاده از کاغذ مغز را مجبور می‌کند تا آهسته‌تر کار کند، تصویر ذهنی بزرگ‌تری را در نظر بگیرد و به نویسنده‌ها و هنرمندان در جستجوی ایده‌های انتزاعی، با استفاده از شکل‌ها یا عبارت‌های ساده برای متبلور کردن مفاهیم پیچیده کمک می‌کند.

هم‌چنین استفاده از تکنیک نقشهٔ ذهنی می‌تواند با ترغیب تفکر غیر‌ساختاریافته و فعال کردن نیمهٔ خلاق مغز شما به توسعهٔ مفاهیم یا حل مسأله‌ها کمک ‌کند.

 

خلاصه

سرعت تایپ کردن با صفحه‌کلید از فکر کردن ما بیش‌تر است. نوشتن با دست، عدم سیالیت (ناروایی) کافی یا همان توقف برای هماهنگ شدن ذهن با متن را فراهم می‌کند. نتیجه چیزی عمیق‌تر و هشیارانه‌تر از حرف‌های تکراری و سطحی همیشگی‌ خواهد بود.

در مسیر نویسندگی هر نویسنده باید سیستم نوشتاری مختص خودش را بیابد. با آگاهی از تاثیرات هر روش می‌توانیم سبک یا سیستمی برای خود توسعه دهیم که مناسب خودمان باشد.

چه فایل الکترونیکی باشد چه دفتر کاغذی، اگر آن را آهسته‌تر پُر کنید بیشتر به خاطر خواهید سپرد.

قلم و کاغذ هنوز هم موثر است. برای کارهایی مانند فصل‌بندی، دوباره به سر ذوق آمدن، کشیدن نقشهٔ‌ ذهنی و …

سخن گفتن و نوشتن، مسیرهای عصبی را نشانه‌دار می‌کند که این اساس شکوفا شدن ایده‌هاست. سریع حرف زدن، چه درونی چه بیرونی، اولین گام برای محکم یا یکپارچه کردن باورها و کشف چیزی جالب برای گفتن است؛ بنابراین سرعت هنگام تولید خوب است و آهستگی هنگام فکر کردن.

آگاه بودن به این‌که چه‌کاری می‌خواهیم انجام دهیم _چه فکر کردن به تصویر بزرگ‌تر باشد یا یادداشت‌برداری یا تحویل مقاله یا ارائه سخنرانی_ می‌تواند در تصمیم‌گیری دربارهٔ این‌که کدام ابزار کجا و چه زمانی کارایی بهینه دارد مؤثر باشد.

 

نویسنده: طاهره شفیعی

 

منابع:

Effects of disfluency in writing. Srdan Medimorec, Evan F. Risko. Published in British journal of psychology 2016

The Pen Is Mightier Than the Keyboard: Advantages of Longhand Over Laptop Note Taking. Pam A. Mueller, Daniel M. 2014

Comparing Memory for Handwriting versus Typing. Timothy J. Smoker, Carrie E. Murphy, Alison K. Rockwell. 2009

https://www.pens.com/blog/the-benefits-of-handwriting-vs-typing/