بهترین دستمایۀ داستان‌نویسی شما همان دفترچه یادداشت کوچکی است که گفت‌وگوهای درونی‌تان را در آن می‌نویسید. به عبارتی دیگر، بهترین دستمایۀ داستانی شما همان تجربیات شخصی شماست.
از این سؤال که چه باید بنویسم نترسید. این سؤال برای اغلب داستان‌نویس‌ها پیش می‌آید. به دفتر یادداشت خود مراجعه کنید و سعی کنید به یاد بیاورید هر کدام از گفت‌وگوهای درونی یا دل‌نوشته‌هایتان را بعد از کدام ماجرا نوشته‌اید. یکی را که بیشتر به مذاقتان سازگار است انتخاب کنید و درباره‌اش بنویسید.
یک، دو، سه نویسندگی-آتوسا افشین نوید-نشر افراز
چرا دفترچه یادداشت؟
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که طی یک سال و نیم گذشته در دورۀ آنلاین روی آن پافشاری داشته‌ایم اهمیت داشتن دفترچه یادداشت بوده است. البته که این موضوع کاملاً بدیهی به نظر می‌رسد. اما یک لحظه با خودتان فکر کنید، طی روز، چند بار سراغ دفترچه یادداشتان می‌روید؟ آیا این دفترچه عادت مشاهده و ثبت تداعی‌ها را در شما ایجاد کرده است؟ یا نه معمولاً دفترچه‌ای را می‌خرید و پس از مدتی مثل سررسیدهای سالانه آنها را به کناری می‌اندازید؟
یکی از بهانه‌های ما برای دفترچه گریزی این است که چیز چندان ارزشمندی به ذهنمان خطور نمی‌کند که ارزش ثبت کردن داشته باشد؛ یا آن‌قدر ذهن ایده‌پردازی نداریم که نیازی به حضور دائمی دفترچه در لحظه‌هایمان باشد. بله، این درست که ایده‌های خوب هر روز و هر لحظه به ذهن الهام نمی‌شوند و گاه برای رسیدن به یک فکر خوب باید ماه‌ها انتظار کشید؛ اما نکتۀ مهم این است که برای کشف همین ایده‌ها باید بستر مناسبی را فراهم کرد.
دفترچه یادداشت بستری برای کشف و شکوفایی ایده‌هایی است که شاید طی روز به سادگی از کنار آنها می‌گذاریم، بی‌آنکه بدانیم برخی از مشاهدات ساده و یا افکار ظاهراً احمقانه می‌توانند رگۀ درخشانی از طلا باشند.
جان تروبی در کتاب آناتومی داستان می‌نویسد:
ایده تنها یک ماده خام است که برای پخته شدن نیازمند شرح و بررسی و مطالعه و تحقیق و عمل‌گرایی است. اما پیش از هر چیز باید از هدر رفتن و فراموش نشدن این ایده‌ها جلوگیری کنیم.
ذهن ما روزانه بطور میانگین با 50000 تا 70000 فکر محاصره می‌شود. در این میان دفترچه یادداشت مثل یک مراقبه به ما امکان محصور کردن ایده‌هایی را می‌دهد که در پستوی هزاران هزار خیال بی‌مصرف نادیده گرفته می‌شوند.
دفترچه و الگوبرداری از بزرگان
در درسنامه روز دوم با شما از اهمیت الگوبرداری از عادات و آداب روزانۀ نویسندگان بزرگ گفتیم. البته که یادداشت‌برداری هم از این موضوع مستثنی نیست.
مثلاً ادیب و فیلسوف بزرگ نیچه دفترچه یادداشت جلد چرمی مشهوری داشته که با خود به پیاده‌روی می‌برده.
والتر بنیامین می‌نویسد:
نگذار هیچ اندیشه‌ای از ذهنت به‌صورت ناشناس بگذرد و در دفترچه یادداشتت به همان جدیتی بنویس که مأموران امنیتی اسامی اتباع خارجی را ثبت می‌کنند.
جیم ران در یادداشتی نوشته که زمانی عادت داشته ایده‌هایش را روی کاغذ باطله و دستمال‌کاغذی و گوشه‌کنار سربرگ‌ها می‌نوشته اما بعد به این نتیجه رسیده که باید دفتری را به این کار اختصاص بدهد.
او به این موضوع اشاره می‌کند که عده‌ای از اینکه او ۲۶ دلار صرف خرید یک دفترچه یادداشت می‌کند متعجب می‌شوند.
جیم ران در پاسخ می‌گوید وقتی برای یک دفترچه چنین هزینه‌ای می‌کنم خودم را به چالش می‌کشم تا ایده‌های درجه‌یکی را توی دفترچه بنویسم و غالباً چیزهایی در این دفترچه‌ها نوشته می‌شود که ارزش آنها فراتر از حد تصور است.
دفترچه و تمرین نویسندگی
علاوه بر مزایای دفترچه برای حفظ و گسترش ایده‌ها، می‌توانید به هر تمرین نویسندگی یک دفترچه مجزا اختصاص دهید.
چند ایده برای دفترچه یادداشت اختصاصی:
دفترچۀ پیاده‌روی (برای ثبت تداعی‌هایی که حین پیاده‌روی دارید.)
دفترچۀ ثبت کلمات قصار (برای ثبت جملات کوتاهی در کتاب‌ها و اینترنت می‌خوانید.)
دفترچۀ بازخوردها (برای ثبت نظرات و پیشنهادهایی که دربارۀ نوشته‌هایتان دریافت می‌کنید.)
دفترچۀ استعاره (برای ثبت استعاره‌هایی خودتان و دیگران)
دفترچۀ سپاسگزاری (برای نوشتن از چیزهایی که به خاطر داشتن آنها احساس خوبی دارید.)
دفترچۀ اهداف (برای ثبت اهداف گوناگون شما در کار و زندگی)
دفترچۀ کلمه‌برداری (برای ثبت واژه‌ها و عباراتی که برای افزایش دایره لغاتتان مناسب می‌دانید.)
دفترچۀ تیتر (برای نوشتن عناوین مطالبی که دوست دارید آنها را بنویسید.)
و…
دفترچه یادداشت و شادمانی
ارتباط دفترچه یادداشت و شادی شاید در نگاه اول چندان مرتبط به نظر نرسد، اما با خواندن مطلب زیر به ارتباط میان این دو پی می‌بریم:
افراد معمولا به علت ناتوانی در یادآوری فکر مناسبی که هفته‌ی گذشته در ذهن داشته‌اند و یا خواب جالبی که شب گذشته دیده‌اند، احساس ناامیدی می‌کنند. افرادی که دفترچه یاداداشتی همراه خود دارند، بیشتر اختیار زندگی‌شان را در دست دارند و کمتر فرصت‌ها را از دست می‌دهند.
افکار و ایده‌های مناسب در ذهن ما شناور می‌شوند و به سادگی از آنها آگاه می‌شویم. نویسندگانی که از این حقیقت آگاهند، دفترچه‌ای همراه خود دارند، به‌طوری که می‌توانند بهترین افکار را روی کاغذ یادداشت کنند.
در حالی که فعالیت‌های هدفدار روی شادی اثر می‌گذارد، احساس از دست دادن موقعیت‌ها سبب فرسودگی می‌شود. افرادی که گمان می‌کنند ایده‌های خوبشان از دست می‌رود 37% رضایت کمتری در زندگی دارند.
برگرفته از کتاب نکته‌هایی درباره‌ی شادمانی-دکتر دیوید نیون
دفترچه یادداشت و آفلاین بودن
اهمیت آفلاین بودن برای نویسنده حرفه‌ای بر کسی پوشیده نیست. در جهان غالبا آنلاین و ذهن پراکنده در دنیای امروز آفلاین بودن نوعی موهبت به نظر می‌رسد. در مطلب چرا ذهن ما زود خسته می‌شود؟ به اهمیت آفلاین بودن در زمان نوشتن نه به‌عنوان یک پیشنهاد بلکه به‌عنوان یک ضرورت اشاره‌شده است.
پس شاید در نگاه اول نوت گوشی جای خوبی برای ثبت ایده‌ها باشد، اما اهمیت آفلاین بودن به ما اجازه نمی‌دهد که ایده‌های برق‌آسا و زودگذرمان را در چاه اطلاعات آنلاین، چت‌ها و اعلان‌ها دفن کنیم.
تمرین شما:
یک دفترچه یادداشت تازه تهیه کنید.
از تجربۀ خودتان در رابطه با داشتن دفترچه یادداشت بنویسید.
چه پیشنهادی برای استفادۀ بهتر از دفترچه یادداشت دارید؟
49 پاسخ
چقدر مفید!
عالیییییییییی و فوق العاده
سلام با آرزوی بهترین ها
به نظر من یک نویسنده همیشه باید یک دفترچه حتی کوچک با خودش داشته باشه من اوایل چون همیشه موبایل همراهم بود خیلی به داشتن دفترچه اهمیت نمی دادم اما بعدها متوجه شدم که خیلی از مواقع درباره چیزهایی که یاد می گیرم یا یه ذهنم می رسه به خاطر در دسترس نبودن موبایل یا لپ تاپ تنبلی می کنم و یادداشت نمی کنم.
ولی از وقتی همه جای خونه رو دفترچه های کوچیک گذاشتم « یکی جای مبلی که تو نشیمن می شینم، یکی زیر تختم، یکی تو آشپزخونه کنار گاز چون دو روز در هفته نهار با منه و یکی هم کنار میز کارم، همیشه توش هر چیزی که در لحظه به نظرم می رسه می نویسم و کمک بزرگی به من کرده و اغلب هم شعرهایی که یک دفعه خودشون میان و می نویسم.
ضمن اینکه بقیه اعضاء خانواده هم این دفترچه ها رو می شناسن اونها هم هر چی یادشون می ره توش می نویسن. حالا شما تلفین افکار کل خانواده با نوشته های من و در نظر بگیرین که چه شود.
جناب کلانتری عزیز این روش و من از دوره های شما یاد گرفتم ممنون از چیزهای خوبی که یادمون می دین.
یکی از بزرگترین مزیت‌های استفاده از دفترچه یادداشت آفلاین: دیدن و حس‌کردن تعداد فراوان ایده‌هایی است که در ذهن داریم.